Adalet Bakanlığı, 15 Temmuz 2015 tarihinde yayımladığı 2015 – 2019 Yılı Stratejik Planı’nda Birinci Plan Dönemi Mahkemeler Teşkilatı durum analiz ve değerlendirmesine de yer verdi. Söz konusu çalışmada Türkiye’de son beş yılda, yüksek mahkemelerin üye sayılarının, ilk derece mahkeme sayılarının ve ihtisas mahkemelerinin sayılarının artırıldığına vurgu yapılıyor.
Mahkemeler Teşkilatı
Türkiye’de son beş yılda, yüksek mahkemelerin üye sayılarının, ilk derece mahkeme sayılarının ve ihtisas mahkemelerinin sayılarının artırıldığını biliyor muydunuz ?
Mahkemeler teşkilatının artan ve çeşitlenen uyuşmazlıkları etkin bir şekilde karşılayabilmesi için güçlendirilmesi önem taşımaktadır.
Birinci Stratejik Plan döneminde bu konuda önemli mesafe kaydedilmiştir. Bu alanda yapılanlar; yüksek mahkemelerin güçlendirilmesi, ilk derece mahkemelerinin sayılarının artırılması, adli ve idari yargıda istinaf mahkemelerinin kurulması ve ihtisaslaşmanın sağlanmasıdır.
Yüksek mahkemelerin iş yükleriyle orantılı bir kurumsal yapıda olmaları önem taşımaktadır. Birinci Plan döneminde bunun sağlanması için öncelikle Yargıtay ve Danıştay’ın üye sayıları artırılmış ve dairelerin birden fazla heyetle çalışması imkanı getirilmiştir. Bu konuda birinci çalışma 2011 yılında 6110 Sayılı Kanunla, ikinci çalışma ise 2014 yılında 6572 Sayılı Kanunla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca yüksek mahkemelerde görev yapan savcı, tetkik hâkimi ve personel sayısı da artırılmıştır.
Aynı şekilde adli ve idari yargıda istinaf yolu konusunda da önemli gelişmeler kaydedilmiştir. 5235 sayılı Kanun ile 2004 yılında kanuni altyapısı tamamlanan bölge adliye mahkemelerinin insan kaynakları ve alt yapı ihtiyaçları büyük oranda giderilmiştir. İdari yargıda istinaf yolu ise 2014 yılında 6545 sayılı Kanun ile sistemimize dahil olmuştur. Bu Plan döneminde mahkemeler faaliyete geçirilecektir.
Ayrıca hâkim ve savcı sayısındaki artış yeni ilk derece mahkemelerinin faaliyete geçirilmesine imkan vermiştir. Halen mahkemelerin baktığı iş yükünün fazla olması nedeniyle bu Plan döneminde mahkeme sayısının daha da arttırılması sağlanacaktır. Zira yargıya ilişkin birçok sorun aşırı düzeydeki iş yükünden kaynaklanmaktadır.
Özel yetkili mahkemelerin kaldırılması ve sulh ceza mahkemelerinin kaldırılarak yerine koruma tedbirlerine müstakilen bakmakla görevli sulh ceza hâkimliklerinin kurulması da bu dönemde gerçekleşen önemli reformlardan bazılarıdır.
İhtisas mahkemelerinin sayısında da önemli gelişmeler yaşanmıştır.
Bu kapsamda, 2013 yılında 6460 sayılı Kanunla hukuk ve idare mahkemelerinde, 2014 yılında 6572 sayılı Kanunla da ceza mahkemelerinde birden fazla daire kurulabilmesi hükmü getirilerek, daireler arasında iş bölümünün HSYK tarafından yapılması suretiyle ihtisaslaşmanın sağlanmasının yolu açılmıştır.
Mahkeme düzeyinde ihtisaslaşmanın yanı sıra soruşturma aşamasında da ihtisaslaşma önem taşımaktadır. Farklı alanlarda uzmanlık gerektiren suç tiplerinin yoğunlaşması özellikle büyük adliyelerde bu yönde uygulamayı artırmıştır.
Yeni dönemde yargılama ve soruşturmalarda ihtisaslaşmayı artırma yönündeki politikalar sürdürülecektir.
Kaynak: Adalet Bakanlığı 2015 – 2019 Yılı Stratejik Planı
