Bir Uluslararası Güvenlik Sorunu Olarak Uyuşturucu Ticareti

İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Tolga Demiryol‘un imzasını taşıyan bu tebliğ, 7 Nisan 2015 tarihinde İ. Kemerburgaz Üniversitesi’nde düzenlenen Disiplinler Arası ve Ceza Hukuku Boyutlarıyla Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Ticaretiyle Mücadele Sempozyumu‘nda sunulmuştur. Söz konusu sempozyumda sunulan bütün tebliğler Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Ticaretiyle Mücadele ismiyle kitaplaştırılmıştır.

Bu çalışmada uyuşturucu madde ticaretin uluslararası güvenlik boyutu incelenmektedir. Yakın dönemde uluslararası sistemde yaşanan krizler ve yapısal değişimler sonucunda güvenlik kavramının kapsamı ve sınırları yeniden tanımlanmıştır. Güvenlik algısında meydana gelen en önemli dönüşümlerden biri Soğuk Savaş döneminin devlet merkezli güvenlik düşüncesinin yerini çok boyutlu ve devlet dışı aktörleri de içeren bir yaklaşımın almış olmasıdır. Özellikle 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere pek çok devletin ulusal güvenlik stratejisi konvansiyonel askeri tehditler yerine El Kaide ve benzeri devlet dışı aktörlerden kaynaklanan terörizm tehditlerine odaklanmıştır. (1) 2003 yılında İstanbul’da onlarca kişinin ölümüne ve yüzlercesinin yaralanmasına neden olan patlamalar, 2004 yılında Madrid tren istasyonunun bombalanması, 2005 yılında Londra’da gerçekleştirilen eş zamanlı intihar saldırıları gibi peş peşe gelen eylemler, terörizmi uluslararası toplumun güvenlik algısında en üst sıraya taşımıştır.

(1) Bush, The National Security Strategy of the United States of America.

Geçtiğimiz birkaç yılda Ortadoğu, Afrika ve hatta Avrupa’da yeniden alevlenen siyasal şiddet ve terörizm, söz konusu güvenlik algısını daha da güçlendirmiştir. Suriye ve Irak’tan yayılan IŞİD, Nijerya’daki siyasal otorite boşluğundan yararlanarak Batı ve Orta Afrika’nın bir numaralı güvenlik sorunu haline gelen Boko Haram ve El Kaide’yi model alan El Nusra ve El Şebab gibi pek çok terör örgütü sadece bulundukları coğrafyaları değil tüm uluslararası toplumu
tehdit eder duruma gelmişlerdir. Bunun yanı sıra Ortadoğu’da Hamas ve Hizbullah, Güney Amerika’da Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ve Aydınlık Yol (Shining Path) gibi köklü örgütler de siyasi ve askeri güçlerini korumaktadırlar.

Uluslararası terörizm ile uyuşturucu ticareti arasında çok boyutlu bir nedensellik ilişkisi söz konusudur. (2) Uyuşturucu ticareti, söz konusu maddelerin üretildiği coğrafyalarda ve transit ülkelerde kaos ve istikrarsızlık yaratmak, yolsuzluğa ve hukuksuzluğa zemin hazırlamak ve merkezi devlet kurumlarının karar alma ve uygulama kapasitelerini zedelemek suretiyle terörizmin gelişmesi için elverişli bir ortam hazırlar. Özellikle “başarısız devlet” olarak nitelendirilen Afganistan, Pakistan, Nijerya gibi devletler hem uyuşturucu ticaretinin hem de uluslararası terörizmin merkezi işlevi görerek bölgesel ve uluslararası güvenliği zedelemektedirler. Aynı zamanda terör grupları ve uyuşturucu ticareti arasında kurumsal bir bağ da söz konusudur. Amerikan Uyuşturucu ile Mücadele İdaresi’nin verilerine göre uluslararası terör örgütlerinin yüzde 60’ı aynı zamanda küresel uyuşturucu ticareti ağlarının da parçasıdırlar. (3) Benzer şekilde Türkiye Cumhuriyeti Dışİşleri Bakanlığı da son dönemde “sınır aşan örgütlü suç grupları ile terör örgütlerinin ilişkilerinin daha da güçlendiğine” işaret etmiştir. (4)

(2) “International Drug Trafficking and Terrorism”

(3) “Drug Trafficking and Middle Eastern Terrorist Groups”

(4) “Günümüzde Terörizm Olgusu”

Uyuşturucu ve terörizm arasındaki çok boyutlu ve karmaşık ilişkiler ağının en önemli boyutu, uyuşturucu madde üretimi ve ticaretinin pek çok terör örgütü için hayati bir finansman kaynağı oluşudur. (5) Terör örgütleri, operasyonlarını finanse etmek için yasal ve yarı-yasal pek çok yönteme başvurmakla birlikte, terörizme verilen devlet desteğinin azaldığı son 10 yılda uyuşturucu ticaretine ağırlık vermeye başlamışlardır. (6)

(5) Ehrenfeld, Funding Evil, Updated

(6) “Drug Trafficking and Middle Eastern Terrorist Groups”

Uyuşturucu madde ticareti ile uluslararası terörizm arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlayan bu kısa çalışma iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde küresel uyuşturucu madde üretimi ve ticaretinin ekonomi politiği değerlendirilecektir. İkinci bölümde ise uyuşturucu terörizm ilişkisi finansal ve diğer boyutlarıyla ele alınacaktır.

KÜRESEL UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİNİN EKONOMİ POLİTİĞİ

Uyuşturucu madde ticareti ve uluslararası terörizm arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için öncelikle arka plandaki küresel uyuşturucu ekonomisinin temel özelliklerini gözden geçirmek gerekecektir. Uyuşturucu ticareti hem büyüklüğü hem de kârlılığı açısından yasadışı ekonomik aktivitelerin başında gelmektedir. Birleşmiş Milletler verilerine göre küresel uyuşturucu ticaretinin yıllık büyüklüğü yaklaşık 400 milyar dolar civarındadır. (7) Karşılaştırma yapmak gerekirse, insan kaçakçılığından elde edilen yıllık cirosu 32 milyar dolar (8) ve uluslararası silah kaçakçılığının yıllık hacmi ise yaklaşık 4,6 milyar dolar civarındadır. (9) Uyuşturucu madde ticareti benzer yasadışı aktivitelerle karşılaştırıldığında riski olduğu kadar karlılığı da yüksek bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, kilosu Afganistan’da birkaç yüz dolara mal edilen eroin, Pakistan’a ulaştığında yaklaşık 4000, İstanbul’da 15000 Romanya’da 25000 ve İngiltere’de 45000 dolara satılabilmektedir (GRAFİK 1).

Grafik 1: Eroinin Kilogram Fiyatı

1
Kaynak: UNODC, “The Illicit Drug Trade Through Southern Europe.”

(7) UNODC, “UN World Drug Report 2005”; Reuter and Greenfield, “Measuring Global Drug Markets”

(8) UNODC, “Human Trafficking: Organized Crime and the Multibillion Dollar Sale of People”

(9) “Small Arms Survey 2014

Özellikle 1990’lardan sonra uluslararası ekonominin liberalleşmesiyle birlikte, tıpkı yasal ticaret gibi yasa dışı ticaret ve kaçakçılık da çok daha küresel bir nitelik kazanmıştır. Ulaştırma teknolojilerinin gelişmesi ve ulusal sınırların daha geçirgen hale gelmesinden en çok yararlanan ekonomik aktivite biçimlerinden biri de uyuşturucu ticaretidir. (10) Aşağıda ayrıntılı olarak tartışılacağı üzere, günümüzde uyuşturucu ticareti yapan organize suç örgütleri, asıl çıkış noktalarından çok farklı coğrafyalarda faaliyet gösterebilmektedirler.

(10) Duragöl, “The Role of Drugs in Terrorism and Organized Crime”

Küresel uyuşturucu ekonomisi içerisinde uyuşturucu madde üretim ve dağıtım ilişkilerinin tarihsel olarak yoğunlaştığı alanlar, “bölgesel uyuşturucu ticareti kompleksleri” adını verebileceğimiz kümelenmeler söz konusudur (GRAFİK 2). Uyuşturucu hammaddelerinin üretildiği ve işlendiği bu bölgeler; çeşitli deniz, kara ve hava nakil koridorlarıyla uyuşturucunun tüketildiği piyasalara bağlanarak çok katmanlı bir küresel uyuşturucu ekonomisini oluşturmaktadır.

Bu bölgesel komplekslerden biri Burma, Laos ve Tayland’dan oluşan ve yaygın olarak “altın üçgen” olarak bilinen bölgedir. “Altın üçgen” 1950’lerden bugüne dünyanın belli başlı iki afyon üretim sahasından biridir. Büyük kısmı Burma’da üretilen afyon (Burma Afganistan’dan sonra dünyanın en büyük üreticisidir), Tayland-Burma sınırındaki tesislerde işlenip morfin, eroin ve benzeri afyon alkolidi maddeler elde edilmektedir. Bu ürünler daha sonra Tayland ve Bangkok limanlarından uluslararası piyasalara ulaştırılmaktadır. Birleşmiş Milletler verilerine göre “Altın Üçgen” bölgesindeki afyon üretimi 2006’dan bu yana üç kat artmıştır. (11) Benzer şekilde Orta Amerika’da Guatemala, Honduras ve El Salvador’un oluşturduğu “Kuzey Üçgeni” olarak anılan bölge hem küresel kokain ticaretinin ana hatlarından biri hem de bu ticarete bağlı organize suç örgütlerinin çok yoğun olduğu bir coğrafyadır. (12)

(11) “U.N. Opium Cultivation up in Asia’s ‘Golden Triangle'”

(12) UNODC, “Transnational Organized Crime in Central America and the Caribbean: A Threat Assessment”

Grafik 2: Bölgesel Uyuşturucu Ticareti Kompleksleri

1
Dünyanın halen en büyük afyon üretim ve ticaret kompleksi ise Afganistan, Pakistan ve İran’dan oluşan ve “altın hilal” olarak bilinen bölgedir. Afganistan 1992 yılından beri dünyanın en büyük afyon üreticisi konumundadır (2001 yılı hariç) ve hâlihazırda dünya afyon piyasasının yüzde 90’ına hâkimdir. Altın hilalin diğer iki üyesinden Pakistan hem kendi başına bir üretici hem de Afgan afyonunun geçtiği bir koridor iken, İran transit ülke kimliğinin yanı sıra uyuşturucu madde tüketiminin çok yaygın olduğu bir piyasadır.

Afganistan’da afyon üretiminin tarihi Sovyet işgaline dek uzanmaktadır. Kızıl Orduya karşı direnen Mücahitlerin –kimilerine göre CIA’in teşvikiyle (13) — afyon üretimini desteklediği ve direnişi bu şekilde finanse ettiklerini bilinmektedir. İşgalin ardından Afganistan’ın içine girdiği siyasal boşluk döneminde (1989-1994) afyon ekimi yaygınlaşmıştır. Taliban’ın 1994’te başa gelmesiyle birlikte afyon üretimini yasaklama yolunda bazı çabaları olsa da uyuşturucu üretimi 2000 yılına kadar hızla artmıştır. 2000 yılında Taliban yönetimi, Birleşmiş Milletlerle kapsamlı insani yardım programları karşılığında anlaşarak ülkede afyon üretimini tamamen yasaklamış ve yaklaşık bir yıl boyunca bu yasağı uygulamayı başarmıştır. Ancak bu yasak kalıcı olmamıştır. Bunun iki temel nedeni vardır. Birincisi tek gelir kaynağı haşhaş üretimi olan küçük çiftçilerin yasaktan olumsuz etkilenmeleri ve ağır borç yükü altında kalmalarıdır. (14) İkincisi haşhaş üretiminin yasaklanmasının Afgan çiftçileri üzerindeki olumsuz etkisi sürdüğü halde, 11 Eylül saldırılarının gerçekleşmiş olmasıdır. ABD’nin Afganistan’a müdahalesiyle birlikte bu reform girişimi son bulmuştur. Taliban rejiminin düşmesinin ardından afyon üretimi kısa sürede rekor düzeye çıkmıştır. 2001’de 640 ton olan afyon üretimi 2007 sonrasında 8200 tonun üzerindedir. (15)

(13) McCoy, The Politics of Heroin

(14) Jelsma, “Learning Lessons from the Taliban Opium Ban”

(15) “Stop The Afghan Drug Trade, Stop Terrorism”

Afganistan-Pakistan-İran üçgeninde üretilen ve işlenen uyuşturucu maddelerin Avrupa ve diğer batı pazarlarına nakli iki ana koridordan gerçekleşmektedir. Bunlardan ilki olan “kuzey yolu,” İran’dan sonra Tacikistan ve Kırgızistan/Özbekistan/Türkmenistan üzerinden Kazakistan’a ve Rusya Federasyonu’na ulaşmaktadır. Rusya son dönemde büyüyen bir uyuşturucu piyasasıdır; bu ülkede her yıl yaklaşık 30000 kişinin eroin nedeniyle hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. (16) Kuzey yolundan geçen uyuşturucunun bir kısmı Gürcistan ve Azerbaycan üzerinden zaman zaman Türkiye’ye de ulaşmaktadır. (17) Asya menşeili uyuşturucunun Avrupa’ya taşındığı ikinci ve ana yol ise Balkan yoludur. 1980’lerden beri ön planda olan bu güzergâh Afganistan ve Pakistan’dan sonra İran üzerinden Türkiye’ye uzanmaktadır. Bilindiği üzere Türkiye-İran sınırı güvenliği sağlamanın güç olduğu, dağlık ve kaçakçılığa elverişli bir sınırdır. İran üzerinden devam eden trafiğe ek olarak son dönemde Irak’ın da önemli bir geçiş
noktası olduğu gözlemlenmiştir. (18)

(16) “Russia’s War on Drugs: Tackling Heroin Problem Means Going back to Afghanistan”

(17) Milliyet, “3 Ton Likit Eroine ‘sıvı sabun’ Kılıfı

(18) Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, “Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2013 Raporu”

Türkiye’ye gelen uyuşturucu daha sonra üç ayrı kol üzerinden Avrupa’ya aktarılmaktadır. (19) Güney kolu Türkiye’den Yunanistan, Arnavutluk ve İtalya’ya ulaşırken merkez ya da güney kolu Türkiye’den sonra Bulgaristan, Makedonya, Sırbistan, Bosna, Hırvatistan, Slovenya güzergâhını takip ederek İtalya ya da Avusturya’ya varır.

(19) UNODC, “The Illicit Drug Trade Through Southern Europe”

Balkan hattının üçüncü kolu, kuzeyden Bulgaristan ve Romanya’dan sonra Avusturya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti’nden geçerek Polonya ya da Almanya’da son bulur. Balkan yolunun her üç kolunun da çıkış noktası Türkiye’dir (GRAFİK 3).

Grafik 3: Balkan Yolunun Üç Ana Kolu

1
Kaynak: UNODC, “The Illicit Drug Trade Through Southern Europe”‘dan uyarlanmıştır.

Doğu-batı yönündeki uyuşturucu trafiğinin yanı sıra, Türkiye daha çok batı-doğu yönünde işleyen ve son dönemde önemi artan sentetik uyuşturucu ticaretinin ortasında yer almaktadır. Metamfetamin, amfetamin ve benzeri maddelerin bir bölümü Doğu Avrupa’da üretilip Türkiye üzerinden Ortadoğu ve Güneydoğu Asya’ya nakledilmektedir. (20) Benzer şekilde İran’da üretilen bir kısım sentetik uyuşturucu da yine Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmaktadır. Bugüne kadar Türkiye’de güvenlik güçlerince tek seferde ele geçirilen en yüksek miktardaki metamfetamin Mart 2015’te Gürbulak sınır kapısında yakalanan yaklaşık 47 kilogramlık nakliyat olmuştur. (21) Sentetik uyuşturucu ticaretine ek olarak uyuşturucu maddelerin işlenmesinde kullanılan asetik anhidrit gibi kimyasalların önemli bir kısmı da Türkiye üzerinden geçerek hem Doğu Avrupa’da hem de İran’da yaygınlaşan üretim tesislerine ulaştırılmaktadır.

(20) U.S. Department of State, “2014 International Narcotics Control Strategy Report”

(21) Haberler, “Gürbulak Gümrük Kapısı’nda Rekor Miktarda ‘Metamfetamin’ Ele Geçirildi.

Türkiye uyuşturucu ticaretiyle mücadelede önemli mesafe kaydetmiştir. BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin verilerine göre dünyada nakil halindeyken yakalanan eroininin yarısından fazlasına Türkiye ve İran’da el konulmaktadır. (22) Türkiye, 2013 tarihli EUROPOL-AB Uyuşturucu Piyasaları 2011 raporuna göre esrar yakalamasında Avrupa birincisi ve Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi 2013 raporuna göre 2011 yılında metamfetamin yakalamada yine Avrupa birincisi olmuştur. (23) Türkiye aynı zamanda yakalanan eroin miktarında da Avrupa’da ilk sıradadır (GRAFİK 4).

(22) UNODC, “Drug Trafficking”

(23) Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, “Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2013 Raporu”

Grafik 4: Avrupa’da Yakalanan Eroin Miktarları (2011)

1
Kaynak: UNODC, “The Illicit Drug Trade Through Southern Europe”‘dan uyarlanmıştır.

Tüm çabalara rağmen önemli bir miktar uyuşturucu madde Türkiye üzerinden Avrupa piyasalarına ulaşmakta (24) ve hem Türkiye hem de bölge ülkeleri için bir güvenlik sorunu teşkil etmektedir. Sonraki bölümde uyuşturucu-güvenlik ekseninin en önemli unsuru olan terörizmin finansmanı konusu ele alınacaktır.

(24) “Turkey at the Drugs Crossroads.” UNODC, “The Illicit Drug Trade Through Southern Europe”

ULUSLARARASI TERÖRİZMİN FİNANSMAN KAYNAĞI OLARAK UYUŞTURUCU TİCARETİ

Yukarıda ana hatları çizilen küresel uyuşturucu ticareti, son dönemde bir numaralı uluslararası güvenlik olarak karşımıza çıkan terör örgütleri için hayati bir finansman kaynağıdır. Terör örgütlerinin silah ve malzeme alımı, altyapı harcamaları, propaganda, yeni üye toplama, iletişim, ulaşım, eğitim gibi belli başlı giderleri vardır. Terör örgütlerinin tarihsel olarak en önemli finansman kaynağı devlet desteği ve özel kişi ve kurumların katkıları olmuştur. (25) Bununla beraber, 11 Eylül’den bu yana ABD öncülüğündeki uluslararası toplumun teröre destek verdiği düşünülen devletler üzerinde yaptırımlar vasıtasıyla kurduğu baskı ve uluslararası finans sistemi üzerinde kurduğu denetim mekanizmaları sayesinde, terör örgütlerine verilen devlet desteğinde önemli bir azalma meydana gelmiştir. (26) Azalan devlet desteği ise terör örgütlerinin alternatif kaynak arayışına girmesine neden olmuştur. Bu kaynaklar arasında en cazip olanı ise başta uyuşturucu maddeler olmak üzere yasadışı malların ticaretidir. Yıllık 400
milyar dolarlık küresel uyuşturucu gelirinin sadece bir kısmının terör örgütlerinin eline geçtiği bile varsayılsa bu miktar söz konusu örgütlerin faaliyetleri için önemli bir kaynak yaratacaktır. Örneğin, 11 Eylül saldırılarının planlanması ve hayata geçirilmesinin toplam maliyetinin 500.000 ile 2 milyon dolar arasında olduğu tahmin edilmektedir ki bu miktar sadece ABD’deki uyuşturucu ekonomisinin bir saatte ürettiği değere eşdeğerdir. (27)

(25) Byman, Deadly Connections

(26) “Drug Trafficking and Middle Eastern Terrorist Groups”

(27) Kleiman, “Illicit Drugs and the Terrorist Threat”

Terör örgütleri uyuşturucu hammaddelerinin üretimini sağlamaktan, işlenmiş ürünün dünya pazarlarına taşınması ve satılmasına kadar tedarik zincirinin hemen her aşamasında sürece dâhil olarak gelir elde etmektedirler. Örneğin; Taliban’ın Afganistan’daki haşhaş üretimini doğrudan kontrol edip vergi toplamak suretiyle her yıl 400 milyon doları bulan bir “vergi” topladığı tahmin edilmektedir. (28) Buna karşılık bazı terör örgütleri sürece üretim aşamasından sonra sürece katılmaktadırlar. Örneğin Peru’daki Aydınlık Yol örgütünün uyuşturucu geliri büyük ölçüde Kolombiya’da üretilen kokainin deniz ve hava yoluyla taşınmasına aracılık etmekten kaynaklanmaktadır. Bazı
terörist gruplar ise gelirlerini uyuşturucu maddelerin son kullanıcılara satışından sağlamaktadırlar. Örneğin, İspanyol emniyet birimleri, 2004 Madrid saldırılarını düzenleyen teröristlerin bu operasyona dair tüm harcamaları eroin ve ecstasy satışından elde ettikleri gelirle karşıladıklarını belirlemiştir. (29)

(28) UNODC, “Drugs Finance Taliban War Machine, Says UN Drug Tsar”

(29) Fuchs, “Spain Says Bombers Drank Water From Mecca and Sold Drugs”

Uyuşturucu ticareti pek çok terör örgütü için vazgeçilmez bir gelir kaynağı haline gelmiştir. Son dönemin en çok adı duyulan iki terör örgütü, IŞİD ve Boko Haram finansal kaynaklarının önemli bir bölümü uyuşturucu ticaretinden elde etmektedir. Boko Haram, Kaddafi sonrası Libya’nın uluslararası piyasaya düşen silahları ile Latin Amerika’dan
deniz yoluyla Batı Afrika’ya gelen kokainin değiş-tokuşuna dayalı ticarette kilit bir rol oynamaktadır. Boko Haram’ın Kolombiya kokaininin Asya’nın içlerine, Hindistan’a kadar ulaştırılmasına aracılık ettiği de bilinmektedir. Irak ve Suriye çıkışlı IŞİD ise 2014 yılı boyunca Kuzey Afrika’daki varlığını güçlendirerek bu bölge ile İspanya arasında var
olan geleneksel uyuşturucu ticareti yollarının kontrolünü eline geçirmiştir. IŞİD’in Kuzey Afrika-İber yarımadası hattındaki uyuşturucu kaçakçılığından elde ettiği gelir, örgütün Suriye ve Irak’taki operasyonlarını finanse etmek için kullanılmaktadır. IŞİD bu bölgede bir süredir aktif olan İslami Mağribî’deki El-Kaide örgütü ile birlikte hareket etmenin yanı sıra Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri başta olmak üzere bazı denizaşırı terör ve uyuşturucu şebekeleriyle de ortak çalışmaktadır. (30)

(30) “Al-Qaeda in Islamic Maghreb Backs ISIS – Al-Monitor”

Boko Haram ve IŞİD örneklerinin de işaret ettiği üzere uyuşturucu ticareti ve terörizm arasındaki ilişki gittikçe daha küresel bir karakter edinmektedir. Örneğin, Taliban Afganistan ve Pakistan’da ürettiği eroini doğrudan Amerikan pazarına ihraç edebilmektedir. Buradan elde edilen gelir Amerika’da aklandıktan sonra tekrar Taliban ve El Kaide’ye geri dönmektedir. (31) Benzer şekilde Hamas ve Hizbullah örgütlerinin Güney Amerika’daki uyuşturucu kartelleriyle yakın ilişki içinde olduğu ve özellikle de Brezilya, Paraguay ve Arjantin üçgeninde üretilen uyuşturucunun Avrupa ve Ortadoğu pazarlarına ulaştırılmasına aracılık ederek gelir elde ettiği de bilinmektedir. (32)

(31) “International Drug Trafficking and Terrorism”

(32) Seelke, Latin America and the Caribbean

Uluslararası uyuşturucu ticareti ile terörizm arasındaki etkileşim kuşkusuz sadece bir finans ilişkisinden ibaret değildir. Ulus-devlet sınırlarını aşarak gerçekleşen ve en çok merkezi devlet mekanizmalarının çöktüğü ya da iyi işlemediği coğrafyalarda beslenen uyuşturucu tüccarları ve terörist gruplar aynı zamanda kullandıkları yöntemler ve organize olma biçimleri açısından da paralellik göstermektedirler. El Kaide tarzı “yeni” terör ağlarını geleneksel terör örgütlerinden ayıran özellik, tek bir merkezden yönetilen, hiyerarşik yapılanmalardan ziyade yatay entegrasyona dayalı, çok merkezli, “hücre” tarzı bir organizasyonu benimsemiş olmalarıdır. (33) Bu tür modüler organizasyon biçimlerinin modern terör şebekelerinden önce uluslararası uyuşturucu kartellerince kullanıldığı ve El Kaide ve benzeri grupların kendilerine uyuşturucu kartellerinin bu yapılanmaları örnek aldıkları da bilinmektedir.

(33) Gunaratna and Oreg, “Al Qaeda’s Organizational Structure and Its Evolution”

Organize suç biçimleri olarak uyuşturucu madde ticareti ve uluslararası terörizm arasındaki bu yakınsama, hem uyuşturucu ticareti hem de terörizmle mücadele eden belli başlı ulusal ve uluslararası aktörlerin bu iki olguyu ortak politika çerçeveleri içerisinde ele alması zorunluluğunu doğurmuştur. Örneğin, ABD’nin on yıllardır yürüttüğü Uyuşturucuya Karşı Savaş (War on Drugs) kampanyası ile 11 Eylül sonrasında başlattığı Teröre Karşı Savaş (War on Terror) politikası pratikte birleşmiştir. (34) Benzer şekilde Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisinin belli başlı görev alanları arasında uyuşturucu kaçakçılığının yanı sıra terörizmin önlenmesi de yer almaktadır. (35) Avrupa Birliği’nin ana kolluk kuvveti EUROPOL de Avrupa’nın güvenliğini tehdit eden belli başlı sorunlar arasında ilk iki sırayı terörizm ve uluslararası uyuşturucu kaçakçılığına vererek bu ve benzeri organize suç biçimlerine karşı ortak politikalar geliştirmek gerekliliğini vurgulamaktadır. (36)

(34) Björnehed, “Narco-Terrorism”

(35) UNODC, “UNODC Strategy 2012 – 2015”

(36) Europol, “About Europol”

SONUÇ

Bu çalışmada uluslararası terörizmin en önemli finansman kaynaklarından biri olarak uyuşturucu madde üretimi ve ticareti ele alınmıştır. 11 Eylül sonrası değişen uluslararası güvenlik algısı bağlamında önemi artan terörizm olgusu, ekonomik maliyeti ve insan güvenliği boyutlarıyla hâlihazırda kritik bir konu olan uyuşturucu ticaretinin aynı zamanda bir uluslararası güvenlik sorunu olarak tanımlanmasına neden olmuştur. Uluslararası uyuşturucu madde nakil koridorlarının ortasındaki konumuyla Türkiye, uluslararası toplumun diğer üyeleri gibi, uyuşturucu ve terörizm ekseninden doğan güvenlik sorunlarıyla mücadele için bütünleşik politikalar geliştirmek durumundadır.

Bu makale, Disiplinler Arası ve Ceza Hukuku Boyutlarıyla Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Ticaretiyle Mücadele kitabının yayın ve telif haklarını elinde bulunduran Lale Yayıncılık ve Lale Organizasyon‘un izniyle Türkiye Hukuk’ta paylaşılmıştır. Bu sebeple yukarıdaki makale, yazılı izin olmadan kopyalanamaz, yayımlanamaz.

  • “Al-Qaeda in Islamic Maghreb Backs ISIS – Al-Monitor: The Pulse of the Middle East.” Al-Monitor. Erişim tarihi: 4 Nisan, 2015. http://www.al-monitor.com/pulse/security/2014/07/aqimdeclaration- support-isis-syria-maghreb.html.
  • Anna Nemtsova. “Russia’s War on Drugs: Tackling Heroin Problem Means Going back to Afghanistan,” 28 Nisan, 2010. Erişim tarihi: 2 Nisan, 2015. http://www.telegraph.co.uk/sponsored/rbth/ society/7646607/Russias-war-on-drugs-tackling-heroinproblem- means-going-back-to-Afghanistan.html.
  • Björnehed, Emma. “Narco-Terrorism: The Merger of the War on Drugs and the War on Terror.” Global Crime 6, no. 3–4 (Ağustos 2004): 305–24.
  • Bush, George W. The National Security Strategy of the United States of America. DTIC Document, 2002. Erişim tarihi: 15 Mart, 2015. http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&metadataPrefix=htm l&identifier=ADA407178.
  • Byman, Daniel. Deadly Connections: States That Sponsor Terrorism. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2007.
  • “Drug Trafficking and Middle Eastern Terrorist Groups: A Growing Nexus?” Erişim tarihi: 14 Mart, 2015. http://www.washington institute.org/policy-analysis/view/drug-trafficking-and-middleeastern- terrorist-groups-a-growing-nexus.
  • Duragöl, Engin. “The Role of Drugs in Terrorism and Organized Crime.” Ankara B. Rev. 2 (2009).
  • Ehrenfeld, Rachel. Funding Evil, Updated: How Terrorism Is Financed and How to Stop It. Chicago: Taylor Trade Publishing, 2005.
  • Europol. “About Europol,” 2015. Erişim tarihi: 1 Nisan, 2015. https://www.europol.europa.eu/content/page/about-europol-17.
  • Fuchs, Dale. “Spain Says Bombers Drank Water From Mecca and Sold Drugs.” The New York Times, 15 Nisan, 2004. Erişim tarihi: 14 Mart, 2015. http://www.nytimes.com/2004/04/15/world/spainsays- bombers-drank-water-from-mecca-and-sold-drugs.html.
  • Gunaratna, Rohan ve Aviv Oreg. “Al Qaeda’s Organizational Structure and Its Evolution.” Studies in Conflict & Terrorism 33, no. 12 (17 Kasım, 2010): 1043–78.
  • “Günümüzde Terörizm Olgusu.” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim tarihi: 24 Mart, 2015. http://www.mfa.gov.tr/gunumuzde-terorizmolgusu. tr.mfa.
  • Haberler. “Gürbulak Gümrük Kapısı’nda Rekor Miktarda ‘Metamfetamin’ Ele Geçirildi,” 28 Mart, 2015. Erişim tarihi: 1 Nisan, 2015. http://m.haberler.com/gurbulak-gumruk-kapisinda- rekor-miktarda-7128891-haberi/.
  • “International Drug Trafficking and Terrorism.” FBI. Erişim tarihi: 30 Mart, 2015. http://www.fbi.gov/news/testimony/internationaldrug- trafficking-and-terrorism.
  • International Narcotics Control Board. Precursors and Chemicals Frequently Used in the Illicit Manufacture of Narcotic Drugs and Psychotropic Substances: Report of the International Narcotics Control Board for 2013 on the Implementation of Article 12 of the United Nations Convention against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances of 1988, 2014.
  • Jelsma, Martin. “Learning Lessons from the Taliban Opium Ban,” 2005. Erişim tarihi: 26 Mart, 2015. http://www.tni.org/article/ learning-lessons-taliban-opium-ban.
  • Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı. “Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele 2013 Raporu.” Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, 2014.
  • Kleiman, Mark A. “Illicit Drugs and the Terrorist Threat: Causal Links and Implications for Domestic Drug Control Policy.” DTIC Document, 2004. Erişim tarihi: 2 Nisan, 2015. http://oai.dtic.mil/oai/oai verb=getRecord&metadataPrefix=htm l&identifier=ADA444837.
  • McCoy, Alfred W. The Politics of Heroin: CIA Complicity in the Global Drug Trade. Chicago: Chicago Review Press, 2003.
  • Milliyet. “3 Ton Likit Eroine ‘Sıvı Sabun’ Kılıfı,” 13 Temmuz, 2014. Erişim tarihi: 17 Mart, 2015. http://www.milliyet.com.tr/3-tonlikit- eroine-sivi-sabun–gundem-1910980/.
  • Press, Associated. “Hundreds Dead as Boko Haram Clashes with Nigerian Army in Maiduguri.” The Guardian. Erişim tarihi: 2 Nisan, 2015. http://www.theguardian.com/world/2015/jan/26/hundreds-dead-as-boko-haram-clashes-with-nigerian-army-inmaiduguri.
  • Reuter, Peter, and Victoria Greenfield. “Measuring Global Drug Markets.” World Economics 2, no. 4 (2001): 159–73.
  • Seelke, Clare Ribando. Latin America and the Caribbean: Illicit Drug Trafficking and US Counterdrug Programs. DIANE Publishing, 2010.
  • “Small Arms Survey 2014.” Cambridge University Press, 2014.
  • “Stop The Afghan Drug Trade, Stop Terrorism.” Forbes. Erişim tarihi: 17 Mart, 2015. http://www.forbes.com/2009/02/26/drug-tradeafghanistan- opinions contributors_terrorism_mycoherbicides.html.
  • “Turkey at the Drugs Crossroads.” BBC, 6 Ekim, 2005. Erişim tarihi: 18 Mart, 2015 http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4305692.stm.
  • Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi. EMCDD 2013 Ulusal Raporu;: Türkiye Yeni Gelişmeler, Trendler Seçilmiş Konular. Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi, 2013.
  • UNODC. “Drugs Finance Taliban War Machine, Says UN Drug Tsar,” 2008. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/unodc/en/press/releases/2008-11-27.html.

———. “Drug Trafficking,” 2015. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/unodc/en/drug-trafficking/index.html.
———. “Human Trafficking: Organized Crime and the Multibillion Dollar Sale of People,” 2012. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2012/July/humantrafficking_- organized-crime-and-the-multibillion-dollar-saleof- people.html.
———. “The Illicit Drug Trade Through Southern Europe.” UNODC, 2014. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/ documents/data-and-analysis/Studies/Illicit_DT_through_SEE_ REPORT_2014_web.pdf
———. “Transnational Organized Crime in Central America and the Caribbean: A Threat Assessment,” 2012. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/ Studies/TOC_Central_America_and_the_Caribbean_english.pdf.
———. “UNODC Strategy 2012 – 2015,” 2012. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/unodc/en/about-unodc/unodcstrategy. html?ref=menutop.
———. “UN World Drug Report 2005.” United Nations, 2005. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/pdf/WDR_2005/ volume_1_web.pdf.
———. UN World Drug Report 2012, 2012. Erişim tarihi: 22 Mart, 2015. http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/WDR2012/WDR_2012_web_small.pdf.

“U.N. Opium Cultivation up in Asia’s ‘Golden Triangle.’” CNN. Erişim tarihi: 28 Mart, 2015. http://www.cnn.com/2014/12/07/ world/asia/opium-un-southeast-asia/index.html.

U.S. Department of State. “2014 International Narcotics Control Strategy Report,” 2014. Erişim tarihi: 24 Mart, 2015. http://www.state.gov/j/inl/rls/nrcrpt/2014/index.htm.