Yargılamaların gecikmesi sonucunu doğuran sebeplerin en önemlilerinden birini de iş yükü fazlalığı oluşturmaktadır. Günümüzde birçok ülke bazı uyuşmazlıkların yargı dışında halli için yargı sistemlerinde önlem almıştır. Ceza yargılamasında uzlaşma ya da hukuk yargılamasında alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri bu önlemlerden bazılarıdır.
Dostça çözüm isteğini de ifade eden alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri, taraflara uyuşmazlığın çözümüne aktif katılım şansı tanıması, farklı çözümler bulma imkânı sunması ve aleniyet zorunluluğu bulunmaması nedeniyle tercih edilir olmaktadır. Öte yandan uyuşmazlıklarda barışçıl çözüm arayışları ve toplumsal uzlaşma gibi olgular da bu doğrultudaki gelişmeleri destekleyen faktörler olarak ortaya çıkmıştır. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin ülkemizde geliştirilmesi kapsamında ceza yargılamasında uzlaşma ve hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk uygulaması önemli bir aşama olarak kaydedilmelidir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nunda 2006 ve 2009 yıllarında yapılan değişiklikler ile uzlaşma kurumunun ceza muhakemesi sisteminde daha etkin hale getirilmesine çalışılmıştır. 2012 yılında kanunlaştırılan 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile hukukî uyuşmazlıkların alternatif çözüm yolları arasına arabuluculuk da katılmıştır. Bu sayede hukukî sorunları çözmenin tek yolu çekişmeli dava usulü olmaktan çıkmıştır. Önümüzdeki dönemde alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin daha etkin kullanımının sağlanmasının yanı sıra meslek dışı hakimlik ve cezada pazarlık gibi uygulamaların yargı kamuoyunca tartışılması öngörülmüştür. Ayrıca yürütülecek çalışmalarla hakem heyetlerinin etkinliğinin sağlanması hedeflenmektedir.
Kaynak: Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yargı Reformu Stratejisi 2015
