İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Tanol‘un imzasını taşıyan bu tebliğ, 7 Nisan 2015 tarihinde İ. Kemerburgaz Üniversitesi’nde düzenlenen Disiplinler Arası ve Ceza Hukuku Boyutlarıyla Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Ticaretiyle Mücadele Sempozyumu‘nda sunulmuştur. Söz konusu sempozyumda sunulan bütün tebliğler Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Ticaretiyle Mücadele ismiyle kitaplaştırılmıştır.
—
Doğru yerde,
Doğru zamanda,
Doğru şekilde,
Doğru miktarda,
Kullanılmayan her ilaç potansiyel bir ZEHİRDİR !
İlaçta ikinci kalite yoktur, ikinci kalite ilaç sadece ÇÖPTÜR !
İlaç, canlı organizmalarda meydana getirdiği etki ile bir hastalığın teşhisini, iyileştirilmesini veya semptomlarının azaltılmasını sağlayan böylece canlıları hastalıklardan koruyan ve tedavi eden, etken bileşikler olarak doğal, yarı sentetik veya sentetik moleküllerin canlılara değişik uygulama yöntemleriyle vermek üzere hazırlanmış preparatlarıdır.
İlaç kimyası; yeni, tedavi edici, tanıya yardımcı olucu veya koruyucu ilaç etkin bileşiklerinin keşif veya tasarımları, onların yararlı ilaçlar olarak geliştirilmesi ile ilgilenen bilim dalıdır. Bu dal, ilaç etkin bileşiklerinin sentezleri, yapı-etki ilişkileri, vücutta reseptörler ile etkileşimleri, bileşiğin absorbsiyon, dağılım, metabolizma ve atılımını da içeren geniş bir alanı kapsar.
Yeni ilaç etkin maddesi geliştirme, üstlenilen büyük bir risktir!
Önemli aktiviteye sahip bu bileşiklerin fizikokimyasal özelliklerinden kaynaklanan suda az çözünürlük, dayanıksızlık, vücutta etki yöresine taşınım zorlukları gibi sorunlar her ne kadar formülasyon teknikleri ile aşılmaya çalışılıyorsa da, bu teknikler de bazı durumlarda yetersiz kalabilmektedir.
YENİ BİR İLAÇ ETKİN BİLEŞİĞİ GELİŞTİRMEDE İZLENEN YOL
Keşif: Aday molekül 5,000-10,000 molekül arasından seçilir.
Karekterizasyon: Molekülün büyüklüğü, dayanıklılığı, bioaktivitesi, biyoyararlanımı, etki mekanizmasi, v.s.
Formülasyon: İlacın uygulaması ve dağılımı, paketleme ve saklanma sürecindeki dayanıklılığı, etkin bileşiği içeren formülasyon hala etkili ve steril olmalı, hiç bir toksisite taşımamalıdır. Araştırmaya dayalı ilaç şirketleri, satışlarının %15-20’sini ARGE’ye yatırırlar. Bu miktar endüstrinin bilgisayar, elektronik veya otomotiv gibi diğer sektörlerinde yatırılandan çok daha yüksek bir yüzdeyi temsil eder. Dünyadaki ilaç endüstrisi şu anda bütün tedavi kategorilerindeki 700’den fazla yeni ilaç ve aşının araştırılması ve klinik aşamada geliştirilmesinde çalışmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, günümüzde dünya çapında bilinen 30.000 hastalığın yaklaşık dörtte üçü için halen etkin bir tedavi bulunamamıştır. Avrupa’daki ilaç ile ilgili patent başvurularının %60’ından fazlası Amerikan şirketleri tarafından yapılmaktadır. Bugün, çok önemli bir alan olan biyo-ilaç alanında dünyada yürütülen ARGE çalışmalarının üçte ikisi ABD’de gerçekleştirilmektedir.
PAPAVER SOMNİFERUM: HAŞHAŞ
Opion (Yunanca kapsül suyu), Papaver (Latince kapsül), Somniferum (Latince uyku yapan)
Haşhaş = Afyon = Morfin
3,6-dihidroksi-4,5-epoksi-17 metilmorfinan-7-en
Doğal (bitki) kaynaklı bu bileşik morfin(alkaloid), moleküldeki ufak bir değişiklikle İLAÇ (Kodein) veya ZEHİR (Eroin) olabilir.
İlk defa 1803 de Eczacı Friederich Serturner Morfini izole etti ve daha sonra Yunan Rüyalar tanrısının adı olan Morpheus ile adlandırıldı. 1925 demolekül karekterize edildi. Morfinden türeyen ilaçlara da Opiate denildi. Papaverin, izokinolin sınıfı bir opioid alkoloididir. 1848 yılında Merck tarafından izole edilmiştir. Analjezik etkisi morfinden azdır öksürük kesici etkisi yoktur. Antispazmotik etkisi morfinden fazladır.
ÖNCELERDE DOĞAL AFYON İÇEREN BİR REÇETE:
Dr. Bell’s Anti-Pain
Contains 86% Alcohol, 8.7 grs. Chloroform per oz., 4.28 drops tinct. Opium per oz.
For Cuts, Burns, Wounds, Sprains, Reheumatism, Neuralgia, Toothache, Cramps, Colica Diarrhoea, Sore Throat & Swellings.
Price, 25 cents.
Carefully read booklet around this bottle for full directions.
Internally for colic, flux, diarrhoea, etc.
Persons over 18 years old take one teaspoonful, between 6 and 14 years old take half teaspoonful. Infants take 2 to 8 drops. In every case it should be taken in ten times as much water every hour or two until relieved.
Externally for rheumatism, neuralgia, headache, toothache, earache, catarrh, etc. Use according to directions given in booklet around each bottle.
Every bottle guaranteed.
Dealers are hereby authorized to guarantee this remedy to reliable parties. If they use it as directed and receive no benefit, refund their money and we will pay you your cost price and package for the return of this wrapper to us, bearing name and address of party using the same.
For diarrhoea, colic, cholera-morbus, cramps and pains, flux, blood discharges, etc. It corrects the disorder by removing the cause. By use of this remedy danger of clogging the bowels and bringing on fever is avoided. The E. E. Sutherland Med. Co., Inc. Paducah, Ky.
COCAINE
Erythroxylon coca adlı, çoklukla Güney Amerikada yetişen bir bitkiden elde edilen alkoloid.
methyl (1R,2R,3S,5S)-3- (benzoyloxy)-8-methyl-8-azabicyclo[3.2.1] octane-2-carboxylate
Eskiden Peruda Incaların Coca bitkisinin yapraklarını ağrı kesici, uyuşturucu ve ayrıca uyarıcı olarak kullandıkları bilinmektedir. İspanyolların, coca bitkisinin yapraklarını çiğnemesi ile oluşan bu etkileri anlamalarından sonra bu bitkiyi Inca kültürünün yok edilmesinde ve diğer kölelere karşı pek çok konuda kullanmaya başlamışlardır.
Bitkiden kokain ilk defa 1860 yılında izole edilmiş yapısı aydınlatılmış ve lokal anestezik olarak 1884 yılında kullanılmaya başlanmıştır, daha az toksik ve daha az bağımlılık yapan amino ester türevi Stovain(1903), Procaine(1904), Lidocaine(1943), Bupivacaine(1957), Prilocaine(1957) gibi pek çok sentetik lokal anestezik ilaç geliştirilmiştir. Bu grup ilaçların son heceleri caine(kain) ile bitmektedir. Uyuşturucu olarak yaygın kullanılmış olan bu alkaloid daha sonra pek çok sentetik lokal anestezik ilaca örnek oluşturmuştur.
LSD
D-Liserjik asit dietilamit Veya: (6aR,9R)-N,N-dietil-7-metil-4,6,6a,7,8,9-heksahidroindolo [4,3-fg]kuinolin-9-karboksamit
Çavdar mahmuzu denilen bitkiden elde edilen bu alkoloid ise ergotoxine,ergonovine, lyserginic acid, ergotamine gibi bileşikler içermektedir. LSA doğum sonrası kanamalar ilaç olarak kullanılmasına karşın, dietilamid türevi LSD 1960’ların çok kullanılan bir uyuşturucusu olmuştur.
SENTETİK PSİKOAKTİFLER
Anfetamin (alfa-metil-fenetilamin) narkolepsi ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dâhil çeşitli bozuklukların tedavisinde, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılan sentetik bir uyarıcıdır (stimülan). Özellikle DEHB(dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla temin edilebilen bir ilaçtır. Bunun metil türevi ise;
Methanfetamin uyarıcı ve halüsinasyon özelliği olan sentetik bir maddedir. Birçok uyarıcı gibi, 6-24 saat süren güçlü bir öfori; dolayısıyla bağımlılık yapma yeteneğine sahiptir. Yapı olarak amfetamine yakın psikoaktif bir maddedir.
ECSTASY
3,4-metilenedioksi-Nmetilamfetamin (MDMA) veya bilinen adlarıyla ekstazi, XTC, X, bir psikoaktif maddedir.
İlk kez 1912’de Alman Kimya firması Merck tarafından Darmstadt’ta sentezlendi.
İlacın anoreksi tedavisi için ya da iştah baskılayıcı olarak sentezlendiği kanısı 2006’da Rolan W. Freuddenmann’ın yaptığı araştırmayla netliğe kavuşturuldu.
Merck firmasına ait 274350 numaralı patentte diğer birçok ilaçla yeni bir kimyasal yol bulunmasında öncü olan maddenin hemostatik maddeler bulma amaçlı olarak patentlendiği belirtilmektedir.
İlaç kanın pıhtılaşmasını sağlayacak bir başka ilaç aranırken bulunan bir ara maddedir. Patentte ismi değil kimyasal açılımıyla belirtilen madde, Merck firması tarafından daha sonraları ilk kez metilsifrilamin olarak anılmıştır.
Yanlış ve sık kullanımıyla bağımlılık riski yüksek olan bir uyarıcıdır!
KANNABİNOİDLER: KANNABİS, MARİJUANA, ESRAR
Psikoaktif etkisi enfazla olan Kannabinoiddir.
Hint Keneviri (Cannabis sativa ve Cannabis indica) bitkilerinde doğal olarak bulunur.
Kullanım sürelerine bağlı olmakla beraber iki ay öncesine kadar kan veya idrarda tespit edilebilir.
ESRAR İLAÇ MI?
Bu konuda tartışma ve spekülasyonlar günümüzde de hala devam etmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde hale bunun kullanımını legal hale getirme çabaları devam etmektedir.
Bitkinin geçmişte medikal kullanımı ile ilgili olarak şu bilgiler mevcuttur;
İbn-i Sina (MS 980-1030) EL-KANUN Fi’T-TIBB adlı kitabında Kunnab adı altında Hint kenevirine yer vermiştir.
Ayrıca 1942 yılında resmen kaldırılıncaya kadar da, 1854 -1941 yılları arasında Amerikan Farmakopesinde yer almıştır. Bronkodilatasyon ile Astma, Antiemetik olarak anti-kanser ilaçların kullanımında, iştah açıcı, ağrı giderici ve göz içi basıncını düşürmesi sebebiyle Glokomda kullanımlarından bahsedilmektedir.
BAĞIMLILIK?
Kulanımının legal hale getirilmesi ile ilgili gayretler A.B.D de halen devam etmektedir.
BONZAI
Bon(tabak) – sai (ağaç) kelimelerinden oluşan Bonsai kelimesi, Japonca tabak ya da taş üzerinde yetiştirilen minyatür ağaçları ifade eder. Bu kelime Türkçeye Bonzai olarak geçmiştir.
Ama şu anda okullarımıza kadar giren, kullanımı gün geçtikçe artan bu Bonzainin küçük Japon ağacı türü ile hiçbir ilgisi yoktur. Bu BONZAİ ucuz uyuşturucu, büyük bir bela, delirterek ölüme götüren zehrin yeni adıdır.
Bonzai ağacının yapraklarını veya diğer bazı bitki yapraklarını kullanarak ve üzerine çeşitli çözücüler yardımıyla, sadece kannabinoidlerin uyuşturucusu etkisi taklit edilmeye çalışılmış, yan etki ve toksisiteleri hakkında hiç bir şey bilinmeyen kimyasalların, bileşiklerin sıkılıp kurutulmasıyla üretilen bu uyuşturucunun sentetik ot olduğu unutulmamalıdır.
Ne yazık ki, kimyasal olan bu maddenin zehirleyici özellikleri yokmuş gibi herbal (bitkisel, ot) ürün olarak adlandırarak sağlığa zararlı olmadığı algısı oluşturulmaya çalışılmaktadır.
SENTETİK KANNABİNOİDLER
Nedir?
Bonzai genel başlığı altında gündeme gelen ve Sentetik Kannabinoidler diye bilinen tüm bu bileşikler delta9-tetrahidrokannabinol’e benzer psikoaktif özelliklere sahip bileşiklerdir.
Saf halde katı veya yağ olarak bulunan lipofilik maddelerdir.
Bir solvent yardımıyla taşıyıcı bir bitki üzerine püskürtülür, kurutulup paketlenir.
Piyasanın yeni yeni tanımaya başladığı bu ürünler tütsü veya aromaterapi kullanımı için gibi yanıltıcı etiketlerle de satılmaya başlanmıştır.
Tarihçe
JWH bileşikleri, John W. Huffman – Clemson Universitesi (JWH-18 sentezi ilk olarak 1995.
HU bileşikleri, Hebrew Universitesi (1988)
CP47, 497 bileşikleri, ilk kez Pfizer firması tarafından analjezik aktivite araştırılmak üzere sentezleri yapılan türevler
AM, Northeast Üniversitesinden Prof. Dr. Alexandros Makriyanis hazırlanan türevler.
Sentetik Kannobinoidler ilk kez 2004 yılında satışa sunulmuş. 2008 yılında ise bu sentetik kannabinoidler “Spice” olarak adlandırılan bir karışımda saptanmıştır.
Sentetik kannabinoidler içinde teşhis edilen en yaygın olanı JWH serisidir. JWH-18(1-pentil-3-(1-naftoil)indole), sentezinin kolaylığı ve yüksek aktivitesi nedeniyle kötüye kullanımı en yüksek olan türevdir.
Tüm sentetik kannabinoidler, 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun hükümlerine tabi tutularak yasaklanmıştır (1).
Bilimsel amaçla başlayan Sentetik Kannabinoid araştırmaları, pek çok yeni bileşiğin sentezine ve daha sonra bunların kötü amaçlarla kullanılmasına sebep olmuştur.
SONUÇ
Bağımlılık, bireylerin kendilerinin ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine karşın, belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymaları halidir.
Unutulmamalıdır ki; özgürlüğün hazzını hiçbir bağımlılık karşılayamaz!
(1) 13 Şubat 2011, 27845 Sayılı Resmi Gazete.
—
Bu makale, Disiplinler Arası ve Ceza Hukuku Boyutlarıyla Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Ticaretiyle Mücadele kitabının yayın ve telif haklarını elinde bulunduran Lale Yayıncılık ve Lale Organizasyon‘un izniyle Türkiye Hukuk’ta paylaşılmıştır. Bu sebeple yukarıdaki makale, yazılı izin olmadan kopyalanamaz, yayımlanamaz.
