Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2021 istatistiklerini yayımladı. Söz konusu raporlarda Türkiye’yle ilgili de istatistikler yer almakta.
2021 Yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Tarafından Türkiye’nin Aleyhine İhlal Çıkan Başvuruların Hak İhlallerine göre Dağılımı
2021’de Türkiye ile ilgili yapılan 567 farklı başvuru ile ilgili 78 karar açıklandı. Bu kararların 76’sında İnsan Hakları Sözleşmesi’nin en az bir kez ihlali söz konusuydu.
- Yaşam Hakkının İhlali (AİHS 2.m) – 2 Adet
- İnsanlık Dışı Muamele ve İşkence Yasağı İhlali (AİHS 3.m) – 4 Adet
- Özgürlük ve Güvenlik Hakkının İhlali (AİHS 5.m) – 29 Adet
- Adil Yargılanma Hakkının İhlali (AİHS 6.m) – 23 Adet
- Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkının İhlali (AİHS 8.m) – 10 Adet
- İfade Özgürlüğü Hakkının İhlali (AİHS 10.m) – 31 Adet
- Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü Hakkı İhlali (AİHS 11.m) – 3 Adet
- Mülkiyetin Korunması Hakkının İhlali (AİHS Ek Protokol 1, 1.m) – 10 Adet
1 Ocak -31 Aralık 2021 tarihleri arasında AİHM tarafından kabul edilen Geçici Tedbir başvuruları 2 adettir. Kabul edilen bu başvurular; Türkiye’den Özbekistan’a ve Suriye’ye olan 2 iade başvurusudur.
Aynı tarih içinde AİHM tarafından reddedilen Geçici Tedbir başvuru sayısı 93 adettir. Bunların ülkelere dağılımı;
- Rusya 1 adet
- İran 7 adet
- Irak 1 adet
- Suriye 3 adet
- Nijerya 1 adet
- Moldova Cumhuriyeti 1 adet
- Diğer başvurular 79 adet.
Geçici Tedbirler Nelerdir?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (“Mahkeme” veya “AİHM”), AİHM İçtüzüğü’nün 39. maddesi gereğince, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf herhangi bir Devlet hakkında geçici tedbir kararı verebilir. Geçici tedbirler, AİHM’in yerleşik uygulamalarına göre telafisi mümkün olmayan bir zararın meydana gelmesine ilişkin olası bir riskin söz konusu olduğu hallerde uygulanan acil durum tedbirleridir. Bu tedbirlerin alınmasına AİHM’de görüşülen davayla bağlantılı şekilde ve AİHM’in söz konusu davanın kabul edilebilirlik veya esası hakkında vereceği karara halel getirmeksizin karar verilir. Davaların çoğunluğunda, başvuran, sınır dışı etmeye ya da suçlunun iadesine ilişkin bir kararın askıya alınmasını talep etmektedir. Mahkeme, başvuranın ciddi ve geri dönüşü bulunmayan bir zarara uğrama riskinin son derece büyük olduğu durumlarda, bu tür talepler konusunda istisnai olarak geçici tedbir kararı vermektedir. Bu tür tedbir kararları daha sonra ihlalden sorumlu olan Hükümete tebliğ edilmektedir. Ancak, İçtüzüğün 39. maddesi uyarınca, AİHM’in başvuranlar1 için de tedbir kararı vermesi mümkündür.
İlgili Yılın 31 Aralık Tarihindeki Mahkemenin Dava Yükü (Başvuru ve Karar Aşamasına göre)
- Komitelerde İlk İnceleme Aşamasındaki Başvuru Sayısı 2019’da 6.031’ken 2020’de yükselişe geçip 2021’de az bir düşük gösterdi.
- Başvuru Sahibi ile İrtibata Geçilen (Tebligat) Başvuru Sayısı 2019’da 1.898’den 2021’de 5.474’e hızlı bir yükseliş gösterdi.
- Tek Hâkim ve Komite Önünde Bekleyen Başvuru Sayısı 2019 – 2020 – 2021 yılları arasında önemli bir dalgalanmaya uğramadı.
- İlgili Devletin Görüşü Beklenen Başvuru Sayısı 2019’da 37’yken 2020’de 28’e düştü ancak 2021’de 456’ya yükseldi.
- Kabul Edilen Başvuru Sayısı ise 2019 2021 yılları arası 5.994 artış göstererek 2021 sonu itibarıyla 15 bin 251’e yükseldi.
Kabul Aşamasından Sonra Başlıca Uygulanan Prosedürel Adımlarda Başvuru Sayıları
- Yargılama Aşaması için Kabul Edilen Başvurular, 2019 – 2021 yılları arasında 2.274 artış göstererek 9 bin 548’e yükseldi.
- İlgili Devletin Görüşüne Başvurmak İçin Kabul Edilen Başvuru Sayısı, 2019 – 2020 yılları arasında önemli bir düşüş gösterirken 2021 sonu itibarıyla 4 binin üzerine çıktı.
- Kabul Edilemez Kararı verilen veya Reddedilen Başvuru Sayıları 2019 – 2020 arası yükseliş göstermesine rağmen 2021’de bir önceki yıla göre tekrar düşük gösterdi.
- Yargılama Sonucu Karara Bağlanan Başvuru Sayıları ise 2019 – 2021 arası yükselerek 567’ye ulaştı.
2019 Yılı
- Kapsam Dışı Görülüp Kabul Edilmeyen Başvurular: 148 adet
- Başvurusu Kabul Edilen Ve Sonuç Olarak Reddedilen Başvurular: 51 adet
- Başvurusu Kabul Edilen Ve Sonuç Olarak Onay Verilen Başvurular: 8 adet
2020 Yılı
- Kapsam Dışı Görülüp Kabul Edilmeyen Başvurular: 353 adet
- Başvurusu Kabul Edilen ve Sonuç Olarak Reddedilen Başvurular: 225 adet
- Başvurusu Kabul Edilen ve Sonuç Olarak Onay Verilen Başvurular: 2 adet
2021 Yılı
- Kapsam Dışı Görülüp Kabul Edilmeyen Başvurular: 321 adet
- Başvurusu Kabul Edilen ve Sonuç Olarak Reddedilen Başvurular: 93 adet
- Başvurusu Kabul Edilen Ve Sonuç Olarak Onay Verilen Başvurular: 2 adet
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde 31 Aralık 2021 Tarihi İtibarıyla Yargılanmayı Bekleyen Başvuru Sayıları
AİHM’de yargılanmayı bekleyen başvuru sayısı bakımından Türkiye, ikinci sırada gelmekte. Türkiye’nin AİHM’de yargılanmayı bekleyen başvuru sayısı 2021 yılı sonu itibarıyla 15 bin 250.
- Rusya – 17000 – %24.2
- Türkiye – 15250 – %21.7
- Ukrayna – 11350 – %16.2
- Romanya – 5700 – %8.1
- İtalya – 3650 – %5.2
- Polonya – 2250 – %3.2
- Azerbaycan – 2100 – %3
- Sırbistan – 1800 – %2.6
- Yunanistan – 1400 – %2
- Ermenistan – 1350 – %1.9
- Diğer Üye Devletler (37 Ülke) – 8300 – %11.8
