Avukatlar Sendikası (Av-Sen) Stajyer Avukatlar Komisyonu, stajyer avukatların çalışma koşullarını ve staj sürecini araştırmak amacıyla 01-31 Mart 2021 tarihlerini kapsayan anket çalışması gerçekleştirdi. 32 il barosundan 200* stajyer avukatın katıldığı anket sonuçlarını değerlendiren Av-Sen Stajyer Avukatlar Komisyonu’na göre söz konusu veriler, avukatlık stajının Türkiye’de nasıl geçirildiğini ve staj sorunlarını somut bir şekilde ortaya koyuyor.
Ankete katılanların yarıdan fazlası İstanbul’daki, %57’si de ilk 6 aylık adliye stajı dönemindeki stajyer avukatlardan oluşuyor.
Adliye stajıyla ilgili değerlendirme ve talepler
Anket katılımcılarına adliye stajını amacına uygun geçirip geçirmedikleriyle ilgili görüşleri soruldu. Katılımcıların yüzde 76’sı altı aylık adliye stajını amacına uygun geçirmediğini düşünürken sadece yüzde 2’lik bir grup söz konusu stajın kendisi adına verimli geçtiği yönünde görüş bildirmekte. Av-Sen Stajyer Avukatlar Komisyonu bu durumu adliye stajının verimsiz geçtiği şeklinde ve sadece imza atmaktan ibaret bir prosedür olarak yorumlamakta.
Katılımcılar, ankette adliye stajıyla ilgili talep ve önerilerini şu şekilde dile getirmekte:
- Stajyer avukatlara mahkemelerde farazi davalar düzenlenerek eğitim verilmeli
- Hâkimler, stajyer avukatlara öğretici ödevler vermeli
- Tahkikat ile karar aşamalarının nasıl yürütüldüğü konusunda hâkimler, stajyer avukatları aydınlatmalı
- Mesleğe başladığında hata yapmaktan korkmayacak kadar eğitici bir süreç geçirilmeli
- Adliye staj süresi kısaltılmalı, staj süreci, daha öğretici olan avukat yanı stajından ibaret olmalı
- Geçimlerini sağlamak için Adalet Bakanlığı stajyer avukatlara bütçe ayırmalı
Ankette görüş alınan konulardan biri de barolar tarafından stajyer avukatlara verilen eğitimlerin verimli olup olmadığı. Anket sonuçlarının değerlendirildiği raporda staj sürecinde yararlanılabilecek eğitimlerin azlığı ve bir kısmının da ücretli olduğu bilgisi hatırlatılıyor.
Katılımcıların yüzde 88,3’ü barolardan aldığı staj eğitimini tam anlamıyla verimli bulmuyor. Buna rağmen taleplerden biri de adliye stajı sürecinde de söz konusu eğitimleri alabilmek.
Adliye stajı verimli değerlendirilemiyor
2021 Yılı Avukatlık Staj Değerlendirme Raporuna göre adliye stajının yapılması gereken ilk altı ayda bir avukatın yanında çalışan stajyerlerin oranı yüzde 77. “Kısmen” cevabını verenlerle birlikte bu oran yüzde 89’u bulmakta. Bunların yüzde 80,6’sı deneyim kazanma, yüzde 44,3’ü ücret beklentisi motivasyonuyla adliye stajı döneminde avukat yanında çalıştığını belirtmekte. Yüzde 36,3’lük dilime girenlerse adliye stajı sırasında boş vaktini değerlendirmek için bir avukatın yanında çalıştıklarını dile getiriyor.
Stajyer avukatların 4’te 1’i ücret almıyor
Ankette değerlendirmeye alınan başlıklardan biri de staj sürecinde, stajyer avukatlara ücret ödenip ödenmemesi ve ödeniyorsa miktarının ne kadar olduğu. Katılımcıların cevabına göre stajyer avukatların yüzde 26,5’i hiçbir ücret almadan staj sürecini geçirirken ücret alanların yüzde 95’e yakını asgari ücretin altında çalıştıklarını beyan ediyor.
Av-Sen Stajyer Avukatlar Komisyonu, bu durumu stajyer avukatların ucuz emek gücü olarak kullanıldığının en net göstergesi olarak yorumlamakta ve staj sürecine dair ücret ve diğer haklara dair acilen düzenleme yapılması gerektiğinin altını çizmekte.
Bu tabloya yol ve yemek masraflarının da stajyer avukatın kendisi tarafından karşılandığı gerçeği eklenince, stajyer avukatların yüzde 67,2’sinin asgari geçimini sağlayamayacak şartlarda çalıştığı ortaya çıkmakta.
Stajyer avukatlara fazla mesai ve ayak işlerinin yaptırılması gerçeği
Anketin dikkat çeken sonuçlarından biri de stajyer avukatların çalışma süreleri. Ücret almadan ya da asgari ücretin altında çalıştırılan stajyer avukatların yüzde 65’i günde 9 saatten fazla mesai harcamak durumunda kalıyor.
Söz konusu veriyi daha da önemli kılan ayrıntıysa staj sürecinde harcanan mesainin önemli bir bölümünü ofis dışındaki ve mesai saatleri haricinde verilen işler oluşturmakta. Katılımcıların %20’si stajının büyük çoğunluğunu büro dışında zihinsel çabadan çok fiziksel çaba harcayarak geçirmekte. Raporda stajyer avukatlara, yanında staj yapılan avukatın işlerinin gördürüldüğü, ofis dışında ve ofiste ayak işlerinin yaptırıldığı gerçeğinin altı çiziliyor.
2021 Yılı Avukatlık Staj Değerlendirme Raporu‘nun önemli ayrıntılarının başında avukatların staj sürecinde yeterli dosya ve iş çeşidiyle karşılaşamadığı gelmekte. Ankete katılanların sadece yüzde 9’u çalışırken yeterli dosya ve iş çeşitliliği gördüğünü dile getiriyor. Bu durum raporda, yeterli dosya ve iş çeşitliliği görememesi yapılan stajın verimli geçmediğini stajyerlerin avukatlık mesleğini yeterince öğrenemediğini göstermekte şeklinde yorumlanıyor.
Öyle ki katılımcılar, yanında staj yapan avukatların sadece yüzde 23’ünün mesleği öğretme gayreti içinde olduğunu belirtmekte. Kutsal savunma mesleğini hakkıyla yapabilmek amacıyla zorunlu stajını yerine getirenlerin yüzde 22,5’inin, yanında çalışılan avukatın mesleği öğretme çabası içinde olmadığına dair bildirdikleri görüş de kayda geçmekte.
Daha da üzücü olansa stajyer avukatların, kendilerini avukat olarak hissetmelerini sağlayacak motivasyondan mahrum bırakılmaları. Ankete katılanlara yöneltilen “Yanında staj yaptığınız avukatın ve diğer çalışma arkadaşlarınızın sizi meslektaşı olarak gördüğünü düşünüyor musunuz?” sorusuna olumlu cevap verenler oranı sadece yüzde 27.
Bütün bu deneyimler çerçevesinde katılımcıların yüzde 33’ü, avukatlık stajını TBB Avukatlık Staj Yönetmeliği’nde belirtilen ilkelere uygun olarak geçirdiğini düşünmüyor. Yüzde 74,9 da baroların, stajyerlerin hak ve menfaatlerini geliştirici çalışmalar yapmadığı görüşünde. Av-Sen Stajyer Avukatlar Komisyonu, bu veriler ışığında hazırladığı raporda baroların stajyer avukatların maruz kaldığı sorunları gündemine alıp bir çalışma yürütmediği, stajyerlerin sorunlarına çözüm sunamadığı değerlendirmesinde bulunmakta.
*%3’ü öğrenci stajyerlerin; %97’si bir baroya kayıtlı stajını sürdüren stajyerler ve stajını bitirmiş ruhsatını bekleyenlerden oluşmaktadır.
Türkiye Hukuk olarak 2021 yılı içerisinde stajyerlerle ve stajyerlerin hakları, uğradıkları hak ihlalleri üzerine çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarıyla hem bilgi hem deneyim paylaşımı hem de bilinçlendirme çalışmaları için iş birliği yapmaktan büyük mutluluk duyacağız. Konu hakkında bizimle bu form üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
Av-Sen Stajyer Avukatlar Komisyonu tarafından hazırlanan 2021 Yılı Avukatlık Staj Değerlendirme Raporu‘nun tamamını aşağıdan inceleyebilirsiniz:
