Türk Dil Kurumunun “Bir şehir veya bir bölge avukatlarının bağlı oldukları meslek kuruluşu” olarak tanımladığı baro, dilimize Fransızca “barreau” kelimesinden geçmiştir. Baro nedir sorusunun cevabını daha ayrıntılı verebilmek için kelimenin kökeni ve hangi dilden Türkçeye geçtiği bilgisi önemlidir.
Fransızcada “demir parmaklık, çubuk” anlamındaki barreau kelimesinden dilimize geçen baro, “bir şehirdeki bütün avukatların zorunlu olarak bağlı oldukları meslek kuruluşu” anlamında kullanılır. Barolar, bünyesindeki avukatların ortak ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, avukatlık mesleğinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak, meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kurulmuştur. Tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumu özelliği taşıyan barolara dünyada ilk kez M.Ö. 500-600 yıllarında Atina ve Roma’da rastlanmaktadır.
Barolar İngiltere’de 700, Fransa’da 600 yıllık bir geçmişe sahipken Osmanlı’da baro, 16 Zilhicce 1292 (1876) tarihli “Mehakim-i Nizamiye ve Dava Vekilleri Hakkındaki Nizamname“ye dayanılarak 20 Mart 1878 tarihinde kurulmuştur. Barolar, 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu’nda 76-133. maddelerinde belirtildiği şekilde düzenlenir. Bölgesi içinde en az 15 avukat bulunan her il merkezinde bir baro kurulabilmektedir. Baro kurulmayan yerler, en yakın baroya bağlanabilir veya bunlar birleştirilerek bir baro kurulabilir. Bütün bunlara Türkiye Barolar Birliği (TBB) karar vermektedir. Barolar, kuruluşlarını Türkiye Barolar Birliğine bildirirler. TBB de bu durumu Adalet Bakanlığına bildirir ve barolar bu bildirme ile tüzel kişilik kazanır.
Baro nedir sorusuna Prof. Dr. Ejder Yılmaz’ın Yetkin Hukuk Yayınlarından çıkan Hukuk Sözlüğü çalışmasında bu açıklama yapılmaktadır:
Baro, Avukatlık Yasasında yazılı kurallar uyarınca meslek hizmetlerini görmek, mesleki erdemlilik ve dayanışmayı korumak, avukatlığın genel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.
Barolar, yasada belirtilenlerin dışında herhangi bir işle uğraşamaz. Baroların siyasi parti, sendika ve derneklerle her türlü ilişkisi yasaktır. Bu yasağa rağmen siyaset ve benzeri işlerle uğraşan baro sorumlu organlarının görevlerine son verilmesine ve yerlerine yenilerinin seçilmesine, Adalet Bakanlığının isteği uyarınca, bulundukları İl Cumhuriyet Savcılığının açacağı dava üzerine, o yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesince karar verilmektedir. Barolar mali ve idari açıdan denetlenmektedir.
