Adalet yayınevinde basılan çalışma, Firdevs Yüzbaşı’nın Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Bilim Dalı yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.
Tezi başarılı bulan jüri heyeti, Prof. Dr. Mustafa Tiftik, Doç. Dr. Erdal Abdulhakimoğulları ve Yard. Doç. Dr. Yakup Gönen’den oluşmaktadır.
2007’deki cumhurbaşkanının halkın seçimiyle göreve gelmesine dair yapılan anayasa değişikliğinden itibaren hükümet sistemi arayışlarına dair tartışmalar ve bu konuda yapılan çalışmalar hız kazanmıştır. cumhurbaşkanının seçimiyle ilgili yapılan değişiklik sonrasında hükümet sisteminin yarı başkanlık sistemine kaydığına dair doktrinde tartışmalar yapılmaktadır.
İki bölümden oluşan kitabın birinci bölümünde hükümet sistemleri hakkında genel bilgilendirme ve ayrımlardan bahsedilmiş, ikinci bölümde ise yarı başkanlık sistemi özelinde avantajlar ve dezavantajlar tartışılmıştır. Türkiye’deki sistem tartışmalarına ışık tutacak formüllere yer verilmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM
KUVVETLER AYRILIĞI İLKESİ İLE HÜKÜMET SİSTEMLERİ ARASINDAKİ KURAMSAL İLİŞKİ
I. -KUVVETLER AYRILIĞI İLKESİ-3
A. -Kuvvetler Ayrılığının Anlamı ve Kapsamı-3
B. -Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Amaçları-6
C. -Kuvvetler Ayrılığı İlkesine Yöneltilen Eleştiriler-8
D. -Hükümet Sistemi Kavramı ve Hükümet Sistemlerinin Sınıflandırılması Sorunu-11
II. -KUVVETLER AYRILIĞINA DAYALI HÜKÜMET SİSTEMLERİ-16
A. -Parlamenter Sistem-16
1. -Parlamenter Sistemin Tanımı ve Genel Esasları-16
2. -Parlamenter Sistemde Yasama ve Yürütme Erkleri Arasındaki İlişki-20
B. -Başkanlı Parlamenter Sistem ve Uygulanış Örnekleri-27
C. -Başkanlık Sistemi-38
1. -Başkanlık Sisteminin Tanımı ve Temel Özellikleri-38
a. -Başkanın, doğrudan veya doğrudan benzeri bir biçimde, halk tarafından seçilmesi-40
b. -Belli bir dönem için seçilen yürütmenin yasamanın güvenine dayanmaması-41
c. -Yürütmenin tek kişiden oluşması-45
2. -Amerikan Prototipi-48
a. -Yürütme: Başkan-48
b. -Yasama Organı: Kongre-50
c. -Başkan ile Yasama Arasındaki İlişki-53
d. -Yargı Organı: Yüksek Mahkeme ve Federal Mahkemeler-55
3. -Latin Amerika Deneyimi-57
D. -Yarı- Başkanlık Sistemi-61
İKİNCİ BÖLÜM
YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİ VE TÜRK HÜKÜMET SİSTEMİ
I. -YARI – BAŞKANLIK SİSTEMİNİN GENEL ÇERÇEVESİ-63
A. -Yarı-Başkanlık Sistemini Doğuran Dinamikler-63
B. -Yarı -Başkanlık Sisteminin Tanımı-71
C. -Yarı -Başkanlık Sisteminin Temel Özellikleri-76
1. -Cumhurbaşkanın halkoyu ile seçilmesi-76
2. -Parlamentoya karşı sorumlu bir başbakan ve bakanlar kurulunun varlığı-83
3. -Cumhurbaşkanının, başbakan ve ilgili bakanların karşı imzaları olmaksızın tek başına kullanabileceği önemli anayasal yetkilere sahip olması ve bu yetkileri kullanabilmesi-83
II. -YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİ ÖRNEKLERİ VE UYGULAMA ARASINDAKİ FARKLILIKLAR-86
A. -Güçlü Başkan: Fransa-86
B. -Dengeli Başkanlık: Portekiz (1976-1982)-103
C. -Çok Güçlü Başkan: Weimar Almanya’sı-109
D. -Yarı-Başkanlık Sisteminden, Başkanlı Parlamenter Sisteme Kayış Finlandiya (1919-2000)-114
E. -Otoriter Başkan: Rusya-122
III. -AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI İLE YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİ-129
A. -Yarı-başkanlık Sisteminin Avantajları-129
B. -Yarı-başkanlık Sisteminin Dezavantajları-131
IV. -TÜRK HÜKÜMET SİSTEMİNİN EVRİLMESİ: PARLAMENTER SİSTEMDEN YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİNE KAYIŞ-134
A. -Türkiye’de Siyasi İstikrarsızlık ve Hükümet Sistemi Arayışlarının Nedenleri-134
B. -Türk Anayasalarında Hükümet Sistemi Tercihi-141
1. -1876 Tarihli Kanun-i Esasi-141
2. -1921 Anayasası-143
3. -1924 Anayasası-144
4. -1961 Anayasası-145
5. -1982 Anayasası-148
a. -2007 Anayasa Değişikliği Öncesi Cumhurbaşkanı’nın Siyasal Konumu-148
b. -2007 Anayasa Değişiklikleri Sonrası Cumhurbaşkanının Siyasal Konumu ve Yarı-başkanlık Sistemi Tercihi-157
SONUÇ-167
KAYNAKÇA-173
