Dijital Tükenme İlkesi Nedir?

Eser (hak) sahibi, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu‘nun 23. maddesine dayanarak “eserinin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını kiralamak, ödünç vermek, satışa çıkarmak veya diğer yollarla dağıtmak şeklinde piyasaya sürerek mali açıdan değerlendirme hakkı”na sahiptir. Eser sahibine bu hakları veren 23. maddenin ikinci fıkrasında da “tükenme ilkesi” kavramı gündeme getirilmektedir:

“kiralama ve kamuya ödünç verme yetkisi eser sahibinde kalmak kaydıyla, belirli nüshaların hak sahibinin yayma hakkını kullanması sonucu mülkiyeti devredilerek ülke sınırları içinde ilk satışı veya dağıtımı yapıldıktan sonra bunların yeniden satışı eser sahibine tanınan yayma hakkını ihlal etmez”.

“Tükenme İlkesi” Dijital Ürünler için de Geçerli mi?

Peki, yukarıda bahsi geçen “tükenme ilkesi” dijital ürünler için de söz konusu mu?

Eser örneğinin bir taşıyıcıya yüklü şekilde (taşıyıcısı ile birlikte) edinilerek taşıyıcısıyla birlikte tekrar devrinde tükenme ilkesinin geçerliliği söz konusudur. Çünkü burada eser örnekleri, bir taşıyıcıyla birleştirilip kesin olarak devredilmiştir.

Eğer eser örneği, doğrudan bir taşıyıcıya yüklü değilse ve hak sahibinin rızasıyla İnternetten indirilebiliyorsa burada tükenme ilkesinden söz edilebilir mi?

Doğrudan İnternetten indirilerek edinilen dijital ürünlerde tükenme ilkesinin uygulandığı klasik yapı bulunmaz. Çünkü eser örneği, taşıyıcı bağından kurtularak devredilebilir hale gelmiştir. Burada “taşıyıcısız veriler” kavramı gündeme gelmektedir.

Dijital ürünün İnternetten kopyasının indirilerek devri sırasında birden fazla aynı nitelikte verinin bir kısmı ya da tamamı bulunur ancak aktarma işi bittikten sonra aktarmanın yapıldığı yerdeki verinin silinebilmesi söz konusudur. “Sürekli ya da sabit şekilde bir taşıyıcıya yüklü olmayan” dijital ürün, doğrudan doğruya aynı verinin bire bir aktarıldığı durumlarda “taşıyıcız veri” olarak adlandırılabilmektedir.

Bu konuda Twitter’da açtığımız ankete göz atabilirsiniz: