Ankara’da, hükûmetin merkezinde, tamamen yeni hukuk ilkelerine göre araştırma ve öğretim yapabilecek bir kuruluş gerekliydi. Bu amaçla Türkiye’nin ilk yükseköğretim kurumu olan Ankara Adliye Hukuk Mektebi 5 Kasım 1925’te kuruldu. Bugün Ankara Adliye Hukuk Mektebi’nin kuruluşunun 95.’inci yıl dönümü.
Kuruluş Süreci
1.Dünya Savaşı sonrasında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, toparlanma süreci içerisindeydi. Pek çok alanın ilke ve inkılaplarla inşasına yeniden başlanırken hukuk alanında Ankara’da bir fakülte kurulması gündeme getirildi.
Kastamonu Milletvekili Abdülkadir Kemali (Öğütçü) Bey, 16 Mart 1921’de yasa önerisi hazırladı. Hazırlanan yasa önerisinde Birinci Dünya Savaşı’nda çok sayıda genç hukuk öğrencisinin şehit düştüğünü, gazi olanların ise öğrenimlerini tamamlayabilmeleri için yeni bir hukuk mektebinin şart olduğu ifade edildi.
Yasa önerisi Meclis’te görüşüldü ancak yeterli bütçenin olmaması nedeniyle görüşmeler ileri bir tarihe ertelendi. Mustafa Kemal Atatürk, 1 Mart 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin üçüncü toplantı yılının açılış gününde yaptığı konuşmada hukuk fakültesinin gerekli olduğunu vurguladı.
Şubat 1925’te Muvazene-i Umumiye Kanunu tasarısı görüşmelerinde Mahmut Esat Bey, Ankara’da bir hukuk fakültesi kurulması gerektiği yönünde bir konuşma gerçekleştirdi. Ankara’da açılacak bir “Leylî (Yatılı) Hukuk Mektebi” için 1925 yılı bütçesine ödenek ayrıldı.
Komisyon oluşturuldu
Meclis’te hukuk mektebinin kurulması için gereken bütçeye onay verilmesi üzerine Mahmut Esat Bey, tanıdığı ve güvendiği isimlerin yanı sıra Avrupa’da eğitim görmüş hukukçuları 15 Eylül 1925’te Adalet Bakanlığı’nda toplayarak bir komisyon kurdu. Bu komisyon, yaptığı çalışmalar neticesinde kurulacak mektebin ismini, müfredatını, öğretim üyelerinin unvanını ve yönetimini belirledi. “Ankara Adliye Hukuk Mektebi” olarak açılacak okulun dekanlığına İstanbul Hukuk Medresesi müderrislerinden Cemil Bilsel getirildi. Komisyon yaptığı toplantıda yalnızca okul için tahsis edilecek bina konusunu çözüme kavuşturamadı.
Cumhuriyetin ilk yüksek okulu
Cumhuriyetin ilk yüksek öğretim kurumu olma özelliği taşıyan Ankara Adliye Hukuk Mektebi, 5 Kasım 1925’te geniş bir katılımla açıldı. Mektep için tahsis edilen Postane binasının boşaltılması geciktiği için eğitime Birinci Meclis Binası’nda başlandı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, buradaki konuşmasında “Cumhuriyetin yaptırımı olacak bu büyük kurumun açılışında duyduğum mutluluğu hiçbir girişimde duymadım ve bunu açığa vurmakla ve belirtmekle hoşnutum” diyerek Ankara Adliye Hukuk Mektebi’ne verdiği önemi ifade etti.
Bakanlar Kurulu Kararı ile Ankara Hukuk Mektebi, 1927 yılında fakülte adını aldı. Aynı yıl okula kız öğrenciler de kabul edilmeye başlandı. Ankara Hukuk Mektebi, ilk mezunlarını 1927-1928 eğitim öğretim yılında verdi. 1925-1926 eğitim öğretim yılında okula kaydolan 300 öğrenciden 143’ü mezun olmaya hak kazandı.
1940’lı yıllardan günümüze
Ankara Hukuk Fakültesi, 1940 yılında Adalet Bakanlığı’ndan Milli Eğitim Bakanlığı’na devredildi. Fakülte’de doktora öğrenimine 1945 yılında başlanırken 18 Haziran 1946’da ise Ankara Üniversitesi kurularak Hukuk Fakültesi de üniversite bünyesinde yer aldı. Yapılan çalışmalar sonucunda 1950 yılına gelindiğinde 24 bin ciltten oluşan Türkiye’nin en büyük kütüphanesi kuruldu. Türkiye’de banka, sigorta ve ticaret hukuku alanındaki bilimsel araştırma, inceleme ve yayınları geliştirmek ve Türk banka ve ticaret hukukunu, çağdaş hukuk sistemleri arasında ileri bir seviyeye ulaştırmak amacıyla Türkiye İş Bankası tarafından 1 Aralık 1954’te Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü kuruldu. Adalet Bakanlığı’nın önerisiyle 31.03.1979 tarihinde Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine bağlı olarak Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet Meslek Yüksekokulu kuruldu. Bugün Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, hukuk alanına her yıl binlerce öğrenci yetiştirmeye devam ediyor.
