Deprem bölgesi Diyarbakır’da bulunan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Hakimler ve Savcılar Kurulunun (HSK) aldığı kararları açıkladı. İvedi sayılacak iş ve işlemler haricindeki ilk derecedeki adli ve idari yargı mercileriyle bölge adliye ve bölge idare mahkemelerine ait duruşma, müzakere ve keşiflerin iki ay süreyle ertelenmesi yönünde karar alındığını belirten Bakan Bozdağ, tüm Cumhuriyet Başsavcılıklarıyla depreme dair, deprem soruşturma bürolarının kurulduğunu; depremin ardından on ildeki Cumhuriyet Başsavcılıklarının da resen ve derhal soruşturma işlemleri başlattığını açıkladı.
Adalet Bakanı Bozdağ’ın Diyarbakır Adli Tıp Başkanlığı ziyaretinde yaptığı açıklamalarda şu bilgileri paylaştı:
Gözaltı Kararları Gecikmeksizin Çıkarıldı
Deprem yaşanan illerde adli soruşturmaların süratle başlatılması ve yürütülmesi, delillerin toplanması, sorumluluğu olduğu değerlendirilen şüphelilerin gözaltı ve diğer tedbir işlemlerinin uygulanması ve adli süreçlerin sağlıklı bir şekilde işletilmesi maksadıyla da Cumhuriyet savcılıkları tarafından yoğun bir çalışma sürdürülmektedir. Tüm Cumhuriyet Başsavcılıklarımız ile deprem ile ilgili, deprem soruşturma bürolarını kurduk. Depremin ardından on ildeki Cumhuriyet Başsavcılıklarımız resen ve derhal soruşturma işlemleri başlattılar. Bugüne kadar Cumhuriyet Başsavcılıklarımız tarafından gözaltı, yakalamaya ilişkin kararlar isimleri ulaştıkça gecikmeksizin çıkarılmıştır.
114 Kişi Gözaltında
Sorumluluğu olduğu değerlendirilen 134 şüphelinin yıkılan binalarla ilgili hakkında işlem yapılmış. Bu şüphelilerden 3’ü tutuklandı, 7’si gözaltında, 7şüpheli hakkında yurt dışı çıkış yasağı konuldu. 114 kişinin de gözaltı çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca hem bu binaların sorumlularının tespitiyle ilişkin kolluk ve savcılıklarımız ilgili birimlerle iş birliği ve dayanışma içerisinde bunların tespiti ve değerlendirilmesi de suratlı bir şekilde yapılmaktadır.
Hukukumuz Neyi Emrediyorsa Soruşturmalar Bu Çerçevede Yürüyecek
Bütün vatandaşlarımız şundan emin olsunlar. Soruşturmalar hukukumuz neyi emrediyorsa bu çerçevede yürüyecek. İhmal, kusur olanlar değerlendirildiğinde, tespit edildiğinde onlarla ilgili hukukun emrettiği bütün adli işlemler gecikmeksizin yerine getirilecektir.
Yağma ve hırsızlık olaylarına ilişkin son günlerde artan şikayetler ve olaylar göz önüne alınmak suretiyle bildiğiniz gibi Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde gözaltı süreleri, bu suçlara ilişkin bölgedeki illerde uzatılmış ve bu suçlarla ilgili hem kolluk, hem de Cumhuriyet Başsavcılıklarımız etkin bir soruşturmayı yürütmektedirler. Şuana kadar bu bölgelerde 75 ayrı olayda 64 şüpheli hakkında işlem yapıldı. Bunlardan 57 şüpheli tutuklandı, 7 şüpheli hakkında da adli kontrol tedbir kararına hükmedildi. Hem yağma, hem hırsızlık ve ayrıca yardımla ilgili konularda maalesef bu acı zamanda milletimizin acısını istismar etmek suretiyle dolandırıcılık suçuyla alakalı da cumhuriyet savcılıkları etkin bir soruşturma bu konuda da yürütmektedirler. Bu nedenle vatandaşlarımızın bu hususta da dikkatli olmalarında fayda vardır. Yardımların koordinesi ve yardım edilen yerlere, vatandaşlarımıza yardım eden kardeşlerimizin niyet ve arzularına uygun ulaşması için lütfen herkesin bu koordinasyonu yapanlarla iş birliği içerisinde yardımları hedeflerine ulaştırmasında fayda vardır. Aksi takdirde hiç arzu etmediğimiz yaşanan kötü örnekler, şuanda az da olsa var. Bunların artma eğiliminde olduğunu görüyoruz. O nedenle de bir kez de buradan vatandaşlarımızı bu konuda hassasiyete davet ediyorum. Cumhuriyet Başsavcılıklarımız ülkemizin her yerinde, ayrıca kolluk bu maksatla da titiz bir soruşturma yürüttüğünü ve bununla ilgili de takipleri de arttırdığını bilmenizi isterim.
Ülke Genelinde Kanunlarda Ön Görülen Süreler Durduruldu
Cumhurbaşkanımız tarafından çıkarılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Resmi Gazete 11.02.2023’te yayınlandı. Bu kapsamda sürelerin durmasına ilişkin geniş kapsamlı bir kural silsilesi ortaya kondu. Bu çerçevede 06.02.2023 bu tarih dahil tarihinden itibaren dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikayet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zaman aşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dahil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler, İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hakim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki süreler 06.04.2023 tarihine kadar iki ay süreyle durdurulmuştur. Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle. Sadece bunun istisnası Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimi bakımından ilgili kanunlarda öngörülen sürelerdir. Yani seçime ilişkin sürelerde durdurma yoktur. Bu süreler kanunlarda öngörüldüğü şekilde işleyecek. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin süreler durdurma kapsamının dışındadır.
Deprem tarihinde olağanüstü hal ilan edilen 10 ilde ikamet edenler ile bu illerde geçici bulunanların olağanüstü hal ilan edilen iller, gerçek ve tüzel kişiler ile aynı tarihte bu illerde bulunan kişiler bakımından da iki ay süreyle ülke genelinde kanunlarda ön görülen süreler durdurulmuştur.
Depremden Etkilenin Avukatların Durumu
Deprem tarihinde olağanüstü hal ilan edilen 10 ilin barosuna kayıtlı avukatlar ile bu illerde geçici olarak bulunan avukatların durumu da iki ay süreyle ülke genelinde bunlar bakımından da sürelerin durdurulduğunu buradan ifade etmek isterim. Olağanüstü hal ilan edilmeyen illerin barosuna kayıtlı avukatlardan olağanüstü hal ilan edilen illerde kan veya kayın hısımlarının bulunması veya olağanüstü hal ilan edilen illerde felakete uğrayanların kurtarılması meydana gelen hasar ve zararların telafi edilmesi ya da ihtiyaçların Karşılanması amacıyla bu illere gitmeleri halinde bu madde hükmü söz konusu avukatlar tarafından takip edilen dava ve işlerle ilgili olarak bu avukatlar bakımından da 06.03.2023 tarihine kadar yani ülke genelinde bir ay süreyle duracaktır.
Olağanüstü hal ilan edilmeyen illerde ikamet eden kişilerle alakalı, yerleşim yeri olağanüstü hal ilan edilmeyen iller olan kişilerin olağanüstü hal ilan edilen illerde kan veya kayın ısınlarının bulunması veya olağanüstü hal ilan edilen illerde felakete uğrayanların kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafi edilmesi ya da ihtiyaçların karşılanması amacıyla bu illere gitmeleri halinde de söz konusu süreler bir ay sürece bu kişiler bakımından da durdurulmuştur. Tabii aynı konu icraat hakim işlemleri ve diğer alanlarda ve özel kanunlarda burada sayamadığım hususlarda da Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle durdurulmuştur.
Gözaltı Süresi 4 Gün, Tutukluluğun İncelenme Süresi 60 Gün
Hırsızlık ve yağma suçlarında yirmi dört saat olan gözaltı süresi bundan sonra dört gün uygulanacaktır. Ve bölgede hırsızlık ve yağma suçlarıyla etkin ve kararlı mücadele için bu değişiklikle Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yapılmıştır. Tutukluluğa itiraz, tahliye talepleri ve tutukluluğun incelenmesi bu süre içerisinde dosya üzerinden yapılacak tahliye talepleri tutukluluğun incelenmesiyle birlikte karara bağlanabilecektir.
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 108. maddesi uyarınca 30 günde bir resen yapılan tutukluluğun incelenmesi bir defaya mahsus olmak üzere 60 günlük sürede resen yapılacaktır. Yani tutukluluk gözden geçirme süresi bu bölgede 30 gün yerine bir defaya mahsus 60 gün uygulanacaktır.
Her Suçun Soruşturması Deprem Öncesindeki Gibi Yapılacak
Hakimler ve Savcılar Kurulumuz bugün olağanüstü hal ilan edilen il sınırlarında yer alan adli ve idari yargı mercileriyle, bölge adliye ve bölge idare mahkemeleriyle sınırlı olmak üzere Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 120 sıra sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 4/1 Ç maddesi doğrultusunda tutukluluğun değerlendirilmesiyle acil işler, otopsi işlemleri, dava zaman aşımı, yakın olan soruşturma ve kovuşturma dosyaları, yürütmenin durdurulması işlemleriyle, ivedi sayılacak diğer iş ve işlemler haricindeki ilk derece adli ve idari yargı mercileriyle bölge adliye ve bölge idare mahkemelerine ait duruşma, müzakere ve keşiflerin 06.04.2023 tarihine kadar ertelenmesine, duruşma, müzakere ve keşiflerin ertelenmesine yönelik işlemlerin evrak üzerinden ve duruşma açılmadan icra edilmesine, yeni duruşma günü ile keşif saatinin masrafları gider avansından veyahut kamu bütçesinden karşılanmak ve her türlü iletişim vasıtalarından istifade edilmek suretiyle uyuşmazlığın taraflarına bildirilmesine dair de bir karar aldık. Ayrıca karar süresi içerisinde soruşturmaların hiçbirisi durmayacaktır. Bundan soruşturmalar istisnadır. Her suçun soruşturması deprem öncesi nasıl yapılıyorsa aynı şekilde yapılacaktır. Tedbir işleri, delil toplama işleri, dava açma iş ve işlemleri aynı şekilde devam edecektir. Vatandaşlarımızın herhangi bir suç işlendiğine ilişkin ihbar ve şikayetleri deprem öncesinde hangi usulde hangi titizlikle yapılıyorsa aynı usulde aynı titizlikle yapılmaya devam edecektir. Burada şunu ifade etmek istiyorum. Bu durma soruşturmaları durdurmamaktadır. Suçla ve suçluyla mücadeleyi durdurmamaktadır. Onlara ilişkin iş ve işlemler etkin ve süratli bir biçimde devam etmektedir, devam edilecektir. Davaların da açılması aynı şekilde temin edilecektir. Her türlü tedbir kararları da bu durma kapsamı dışındadır. Bu hususu özellikle ifade etmek isterim.
Tutuklu ve acil işlere ilişkin soruşturma faaliyetleriyle deprem suçları soruşturma bürolarınca yürütülen tüm soruşturmalar, iş ve işlemler 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen hırsızlık, yağma ve dolandırıcılık suçlarına ilişkin iş ve işlemlerde ayrıca büyük bir hassasiyetle yürütülmektedir, yürütülecektir. Bunlara ilişkin de herhangi bir duruma durdurulma, erteleme söz konusu değildir. Bunun çarpıtmak isteyenler olabilir. Bunun bir kez daha altını çiziyorum. Bölgedeki soruşturmalar deprem öncesi nasıl devam ediyorsa şimdi de aynen devam etmektedir. Ve daha da büyük bir titizlikle, ivedilikle, hassasiyetle, dikkatle bu soruşturmalar yürütülecek. Tedbir kararları bakımından bu süre durdurmalar uygulanmayacaktır. Deliller toplanması ve diğer işlerin yapılması bakımından davaların açılması, ihbar ve şikayetlerin değerlendirilmesi bakımından da uygulanmayacaktır.
DNA Kimliklendirme Raporu 5 Saat ile 3 Gün İçinde Tamamlanmakta
Adli Tıp Kurumu da bölgede büyük bir faaliyet göstermektedir. Pek çok sayıda personeliyle seferberlik durumunda çalışmaktadır. Şu anda bu değerlendirmeyi yaptığımız yer de Diyarbakır Adli Tıp Kurumu Başkanlığımız. Burada hem uzman hekimlerimiz hem de teknisyenlerimiz kimliklendirme işlemleri hususunda büyük bir hassasiyetle çalıştığını ifade etmek isterim. Yakınlarından alınan referans örnekler, kimliklendirilecek cenazeden alınan numune örneklerle karşılaştırılıyor ve bu veriler vefat edenlerin verileriyle de karşılaştırdıktan sonra kesin olarak kimliklendirme işlemleri tamamlanıyor. Ve cenazeler yakınlarına teslim edilmektedir. Adli Tıp Kurumu tarafından ve ilgili grup başkanlıkları ve şube müdürlüklerimiz tarafından yürütülen DNA kimliklendirme raporu verme çalışmaları cenazeden alınan örneklerin vasfına göre minimum 5 saat ile maksimum 3 gün içinde tamamlanmaktadır. Bunu özellikle altını çizmekte fayda görüyorum. Kamuoyunda sanki bir haftada, iki haftada bunlar yapılamıyormuş gibi değerlendirmeler yapılıyor. Bunların tamamı gerçek dışıdır. Adli Tıp Kurumu yetkilileri tarafından ilgili yerlerde bu DNA kimliklendirme raporu cenazeden alınan numunenin niteliğine göre zaman almaktadır. Eğer numune tükürüktense veyahut da vücuttan sıyrıltı almak suretiyle yapılmışsa 5 saat içinde de yapılabilmektedir. Ama başka yerden alındıysa bu o alınan numune niteliğine göre değişmektedir. Ama maksimum numune ne olursa olsun en geç 3 gün içinde bu raporlandırma yapılmaktadır. Bunun bir hafta sürmesi söz konusu değildir. Şu ana kadar gelenlerin çoğunda da bir gün içerisinde bu raporlandırmayı arkadaşlarımızın yaptığını görüyoruz. İstisna olarak bunu aşıyor, 2 günü 3 günü bulanlar da oluyor. Ama dediğim gibi azami süre, numunenin niteliği ne olursa olsun 3 gündür. Bu alandaki dezenformasyona da vatandaşlarımızın önem vermemesinde fayda vardır. Haftalarca beklemesi kesinlikle bir hafta beklemesi söz konusu değildir. Herkes büyük bir seferberlik içinde çalışmaktadır. Gece gündüz demeden 7/24 çalışmalar sürdürülmektedir.
