Evlilik için gerekli asgari yaşı biliyoruz da, azamisi ne oluyor? Olmasın mı? İsteyen herkes, istediği yaşta evlenebilsin mi?
Öyle şey mi olur, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınmış özel yaşama müdahale olmaz mı belli bir yaş üstüne evlilik yasağı getirmek? İyi de, belli bir yaşın üstü tapuda mal satmaya kalktığında, noterde sözleşme yaptığında akıl sağlığı raporu istemiyor muyuz, evlilikte neden istemeyelim?
Öncelikle noterin ve tapu memurunun istediği raporun hukuki geçerliliği yok. Nasıl yok? Tapu Sicil Tüzüğü m. 19 var, elbette ki isteyebilir.
Bayılıyorum böyle konuşmalara. At ortaya bir kanun maddesi, ya da mevzuat, bizde okuma alışkanlığı olmadığı için millet sussun. Yahu, ilgili tüzük maddesi belli bir yaşın üstünden mi akıl sağlığı raporu istenir diyor? Hayır, kişinin hal ve hareketlerinden şüpheye düşerse memur rapor ister deniyor. Yani, 65 yaş üstü olmasına gerek yok, 30 yaşındaki birinden de istenebilir eğer hal ve hareketleri tutarsızsa (bayılırım bu arada hal ve hareketleri cümlesine. Devlet Memurları Kanunu’nda bu adla disiplin maddesi vardır; “hal ve hareketleriyle amire saygısız davranmak”. Nedir bu hal ve hareketler? İşte efendim, makamdan geri geri çıkmadı da arkasını döndü!).
Ancak uygulamada ne oluyor, hakikatten otomatiğe bağlanmış gibi 65 yaş üstüysen raporsuz işlem yapılmaz. Yahu etme, eyleme, hangi hal ve hareketimden gördün fiil ehliyetimin olamayacağını? Ben anlamam, getir rapor. Özünde kişinin iyiliği için böyle yapıldığı iddia edilebilir ama o zaman her yaştaki kişiden isteyeceksin. Yoksa polisin sebepsiz yere kimlik sorması, arama yapması da kişinin, toplumun iyiliğine girer, işin içinden çıkamayız.
Neyse efendim, biz konumuza dönelim. Evet, belli bir yaşın üstündeysen mal satmak için rapor getireceksin ama istersen yüz yaşında ol, sorgusuz sualsiz evlenirsin. Bizim konumuz da zaten bu değil, evlilikteki kişiler arasında azami yaş farkı.
E kadın dediğin erkekten zaten kafadan beş yaş olgun, bir de buna doğanın kadına acımasız davrandığını hesaba kat, ne demiş eskiler, 10 yaş ve 10 santim farkı mı? Bir de şey vardı, erkeğin yaşının yarısını al, üstüne 7 ekle, işte kadının olması gereken yaş!
Ya bunlar tabii çok güzel konular, magazin basınında işlene işlene bitmez de, hukuk makalesinde ne işi var bunların? MK m. 124, erkek ve kadın için 17 yaşını bitirmiş olmaktan, olağanüstü ve pek önemli durumlarda hâkim kararıyla 16 yaşını bitirmiş olmaktan başka bir şart var mı? Nedir tartıştığımız?
Var efendim, var. Erkekle kadın arasında 30’dan fazla yaş farkı varsa hukuken evlenmezsiniz. Daha doğrusu, evlenirsiniz de, hukuken evliliğe tanınmış olan bazı haklardan yararlanamazsınız. Nedir bu haklar? Mesela, ölen eşinizden emekli maaşı alamazsınız!
Biliyorsunuz 2008 yılından önce işçiler SGK’ya, memurlar Emekli Sandığı’na diğerleri de Bağ-Kur’a bağlıydı. İşte o zaman için geçerli olan Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu m. 71 diyordu ki, eğer ölen eşle emekli maaşı alacak eş arasında otuz ve otuzdan fazla yaş farkı varsa, alması gereken aylığın yarısını alır.
Bazı işin içinden çıkamadığımız konularda oturmuş mevzuata bakmakta fayda vardır. Mesela toplantı sonunda herkesin fikirlerini alacaksınız, kimden başlamalı? En kıdemsiz olandan. Neden? Kıdemli olandan etkilenmesin diye. Toplantı tutanağını kim tutacak? En genç üye. Neden? E meclis iç tüzüğü de öyle diyor. Mesajlara en geç ne zamana kadar dönmeli? 48 saat. Neden, e anayasa görüşmeleri arasındaki süre de bu kadar olmalı sağlıklı düşünebilmek için. Amortisman süresi binalarda 50 yılsa, binanın ortalama ömrü 25 yıldır. Demek ki sen 13 yıllık kira getirisi kadar bir bedelle binayı satın alabiliyorsan, kârlı bir anlaşmadır.
Özetle, devlet ana çizgiyi çekmiş; benim kabul edebileceğim en fazla yaş aralığı 30’dan az olacak. Demek ki bunun makulu 15 yaş altı olacak çünkü on beş üstüne çıkmaya başladıkça kabul edilebilir sınıra yaklaşıyoruz. Tamam, altı olacak da, ne kadar altı? Yani, 13 yıllık kira geliri iyi de, 10 yıl daha iyi değil mi? Ya 5? Bu işin sonu yok, o yüzden ortasını alıyoruz. İşte 15’in de ortası sekiz, hukuken ideal yaş farkımızı bulduk.
