Geçmişte ve günümüzde tacirler, gerek ticari işletmelerinin mali ve iktisadi durumunu, gerekse diğer kişilerle olan ticari ilişkilerin tespiti ve borç-alacak hesabı için defter tutma ihtiyacı hissetmişlerdir. Bugünkü anlamda ticari defter kayıtları tarihte ilk kez XIV. Louis’in 1673 tarihli -Ordonnance de Commerce- isimli kanun kuvvetinde emirnamesi ile düzenlenmiştir. Bu düzenleme öncelikle kendisini izleyen 1807 tarihli Fransız Ticaret Kanunu’na geçmiş, oradan da bu kanunun bir tercümesi olan 1850 tarihi Kanunname-i Ticaret ile ülkemiz mevzuatına katılmıştır.
1807 tarihli Ticaret Kanunundan 1926 tarihli Ticaret Kanununa, oradan da 1957 tarihli 6762 Sayılı Ticaret Kanunumuza yerleşen ticari defterler 01. 07. 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir. 6102 Sayılı TTK’da diğer Ticaret Kanunları’ndan farklı olarak ticari defterlerin delil niteliğine ilişkin hükümlere modern kanunlarda benzer hükümlerin yer almadığı gerekçesi ile yer verilmemiştir. Bunun yerine ticari defterlerin delil niteliğine ilişkin hükümler 01. 10. 2011 tarihinde yürürlüğe giren HMK m. 222’de tek bir maddede düzenlenmiştir. Bu durum doktrinde birçok tartışmayı beraberinde getirmiş, başta bu kanunların yürürlüğe girdiği tarihlerde hangisinin öncelikli olarak uygulanması gerektiği tartışılmıştır. Bunun yanı sıra ticari defterlerle ispata ilişkin hükümlerin TTK’da düzenlenmemiş olması ve HMK m. 222 hükmünün yeterince açıklık ihtiva etmemesi doktrinde tartışma konusu olmuştur.
Ticari defter tutulması yükümlülüğü, tacirler arasında çıkan uyuşmazlıklarda tarafların iddialarının ispatı için kullanılan birçok delilin yanı sıra ticari defterlerin de delil olarak kullanılabilmesinin yolunu açmıştır. Ticari defter ve belgelerin tutulması tacir açısından hem hak hem de yükümlülük niteliğindedir. Ticari defterlerin delil niteliğini haiz olabilmesi için usulüne uygun ve eksiksiz tutulması gerekmektedir.
Bu çalışmanın amacı ülkemizde ticari defterlerle ispat usulünde 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile yapılan değişiklikleri tespit ederek, getirilen yeni düzenlemeyi başta yürürlük sorunu olmak üzere uygulamada ortaya çıkan diğer sorunlarla birlikte incelemektir.
Kitabın Künyesi:
Yazar: İlayda İrem POLAT
Yayınevi: Adalet Yayınevi
ISBN: 978-605-146-666-8
Baskı tarihi: 2015-Temmuz
Cilt: Karton Kapak
Boyut: 16 x 24 cm
Sayfa Sayısı: 166
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
I. -TARİHİ GELİŞİM, TİCARİ DEFTER TANIMI, TİCARİ DEFTER TUTULMASININ AMAÇ VE ÖNEMİ-3
A. -TARİHİ GELİŞİM-3
B. -TTK HÜKÜMLERİNE GÖRE TİCARİ DEFTERLERİN TANIMI-4
C. -TİCARİ DEFTER TUTMANIN AMACI VE ÖNEMİ-6
1. -TTK Bakımından Defter Tutmanın Amacı ve Önemi-6
a. -Tacir ve Ortakları Bakımından Defter Tutmanın Faydaları-7
b. -Üçüncü Şahıslar Bakımından Defter Tutmanın Faydaları-7
aa. -Tacirin alacaklıları bakımından-8
bb. -Tacire kredi verecek olanlar bakımından-8
cc. -Ortak adayları bakımından-8
2. -İİK ve VUK Bakımından Defter Tutmanın Amacı ve Önemi-9
a. -Vergi Usul Hukuku Bakımından-9
b. -Taksirli veya Hileli İflasın Tespiti Bakımından-10
II. -TİCARİ DEFTERLERİN TUTULMASINA İLİŞKİN SİSTEMLER-11
A. -GENEL OLARAK SİSTEMLER-11
1. -Defterlerin Serbestliği (İngiliz) Sistemi-11
2. -Belirli Zorunlu Defterleri Tutma (Fransız-Latin) Sistemi-11
3. -Belirsiz Zorunlu Defterleri Tutma (İsviçre-Alman) Sistemi-12
4. -Karma Sistem (İtalyan Sistemi)-12
B. -TTK’DA KABUL EDİLEN SİSTEM-12
III. -TİCARİ DEFTERLER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ-14
A. -TİCARİ DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE TABİ OLANLAR-14
B. -TİCARİ DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN BAŞLAMASI VE SONA ERMESİ-17
IV. -TİCARİ DEFTER TÜRLERİ-18
A. -TTK’YA GÖRE ZORUNLU TİCARİ DEFTERLER-18
1. -Yevmiye Defteri-19
2. -Defter-i Kebir-20
3. -Envanter Defteri-22
4. -İşletme Defteri-22
5. -TTK’da Tutulması Zorunlu Olarak Düzenlenmiş Diğer Ticari Defterler-23
B. -İHTİYARİ DEFTERLER-24
V. -TİCARİ DEFTERLERİN TUTULMASI USULÜ-24
A. -AÇILIŞ VE KAPANIŞ ONAYI-24
B. -AÇIKLIK VE DOĞRULUK ESASINA UYGUNLUK-26
C. -DEFTER VE KAYITLARIN TÜRKÇE TUTULMASI ZORUNLULUĞU-28
D. -KAYITLARIN NİTELİĞİ VE KAYITLARDA YAPILACAK DEĞİŞİKLİKLER-29
E. -DEFTERLERİN VE DİĞER KAYITLARIN ELEKTRONİK ORTAMDA TUTULMASI-29
VI. -TİCARİ DEFTER VE BELGELERİN SAKLANMASI, ZİYAI VE DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNDEN DOĞAN SORUMLULUK-31
A. -TİCARİ DEFTER VE BELGELERİNLERİN SAKLANMASI-31
B. -TİCARİ DEFTER VE BELGELERİNLERİN ZİYAI-33
C. -DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNDEN DOĞAN SORUMLULUK-39
İKİNCİ BÖLÜM
6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNA GÖRETİCARİ DEFTERLERLE İSPAT USULÜ VETİCARİ DEFTERLERİN İSPAT KUVVETİ
VII. -6100 SAYILI HMK HÜKÜMLERİNE GÖRE İSPAT VE DELİL-43
A. -HMK HÜKÜMLERİNE GÖRE İSPAT KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ-43
1. -HMK’da İspat Türleri-45
2. -HMK’da Delil Sistemi-47
B. -TİCARİ DEFTERLERİN İBRAZ VE TESLİMİ-48
1. -Ticari Defter ve Belgelerin İbrazı-49
2. -Ticari Defter ve Belgelerin Teslimi-52
VIII. -YÜRÜRLÜK SORUNU VE TTK’DA DÜZENLENMEYEN TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT USULÜNÜN HMK’DA DÜZENLENMİŞ OLMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ-54
A. -YÜRÜRLÜK SORUNU-55
B. -TTK’DA DÜZENLENMEYEN TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT USULÜNÜN HMK’DA DÜZENLENMİŞ OLMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ-64
IX. -TİCARİ DEFTERLERİN İSPAT KUVVETİ-68
A. -TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLMASI-70
1. -Ticari Defterlerin Delil Olarak Kabulü İçin Aranan Genel Şartlar-70
a. -Her İki Tarafın da Tacir Olması-71
b. -Uyuşmazlık Konusunun İki Tarafın Ticari İşletmesiyle İlgili Olması-74
2. -Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması İçin Aranan Şartlar-76
a. -Sahibi Lehine Delil Sayılacak Defterlerin Ticari Defter Olması-77
b. -Ticari Defterlerin Kanuna ve Usulüne Uygun Olarak Tutulmuş ve Onaylarının Yaptırılmış Olması-77
c. -Bir Tacirin Tuttuğu Bütün Defterlerin Birbirini Teyit Etmesi-79
d. -Karşı Tarafın Ticari Defterlerinin Buna Aykırı Olmaması veya Karşı Tarafın Defterlerdeki Kayıtların Aksini İspat Edememiş Olması-81
aa. -Karşı tarafın da ticari defterlerini ibraz etmesi-81
bb. -Karşı tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi-85
3. -Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması-85
a. -Başka Deliller İle Birlikte Karşı Tarafın Ticari Defterlerine Dayanılması-86
b. -Delilin Karşı Tarafın Ticari Defterlerine Hasredilmesi-88
4. -Ticari Defterlerin Delil Niteliği-92
B. -HMK KAPSAMINDA YEMİN-97
1. -Yemin Delilinin Tanımı, Konusu, Şekli ve Zamanı-97
a. -Yeminin Tanımı ve Konusu-97
b. -Yemin Delilinde HMK ile Yapılan Değişiklilikler-101
2. -Ticari Defterlerin Yeminle İspat Usulünde Getirilen Yeni Düzenleme-108
3. -Elektronik Ortamda Tutulan Ticari Defter Tanımı ve İspat Gücü-109
SONUÇ-113
YARGITAY KARARLARI-119
KAYNAKÇA-161