Türkiye’nin ilk kadın avukatı Süreyya Ağaoğlu

İlk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu, hem Türkiye Cumhuriyeti’nin hem de Ankara Barosunun ilk kadın avukatıdır. 1903
yılında (bugünkü Azerbaycan’ın Şuşa şehri) Kafkasya’da doğdu. Babası, Atatürk’ün yakın arkadaşlarından Düşünür, Yazar, Gazeteci ve Siyaset Adamı Prof. Dr. Ahmet Ağaoğlu’dur.

 

Yedi yaşındayken avukat olmaya karar veren Süreyya Ağaoğlu’nu ailesi, bu mantıksız isteğinden vazgeçerek kadınlara uygun bir meslek seçmesi için onu ikna etmeye çalışsa da başarılı olamaz. 1920 yılında Bezm-i Alem Valide Sultanisinden (İstanbul Kız Lisesi) mezun olduktan sonra hukuk eğitimi almak için İstanbul Darülfünun
Hukuk Medresesine başvurur ancak hukuk fakültesi kadınlara kapalı olduğundan başvurusu reddedilir. Girişimlerde bulunan Ağaoğlu, öğleden önce erkeklerin öğleden sonra kızların okuyabildiği ve kız – erkek beraber okumanın mümkün olmadığı fakültenin kız öğrencilere açılmasını sağlar.

1924 yılında fakülteden mezun olduktan sonra Ankara’daki Adliye Vekaleti Umur-u Cezaiye Müdüriyetinde staja başlayan Ağaoğlu, 1924 – 1927 yılları arasında  Ankara Asliye Mahkemesi Başkâtip Muavinliği görevinde bulundu. Memuriyeti sonrası avukatlık stajına başladı,  5 Aralık 1927 tarihinde Ankara Barosuna kaydolup 1928’de avukatlık ruhsatını alarak “Türkiye’nin ilk kadın avukatı” unvanıyla Ankara Barosunda göreve başladı.

Ailesinin İstanbul’a taşınması üzerine 1936 yılında kaydını Ankara Barosundan İstanbul Barosuna aldırdı. Girişimleri sonucu 1946 yılında İstanbul Barosunun, Uluslararası Barolar Birliğine üye olmasını sağladı; 1946 – 1960 yılları arasında bu birliğin tek kadın yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptı. 1952’de Milletlerarası Kadın Hukukçular Birliğine üye oldu. 1960 yılında Kadın Hukukçular Birliğinin Birleşmiş Milletler Cenevre Teşkilatı temsilciliğine
seçildi. 1980 – 1982 döneminde de Hukukçu Kadınlar Federasyonunun ikinci başkanı oldu.

1946 seçimlerine Demokrat Parti saflarından katılan Ağaoğlu Başbakan Yardımcılığı, Çalışma Bakanlığı, İşletmeler Bakanlığı ve Sanayi Bakanlığı görevlerini yürüttü.  27 Mayıs 1960 İhtilâline kadar Türkiye Büyük Millet Meclisinde Manisa milletvekili olarak görev yaptı.

Siyasi hayatına  Yeni Türkiye Partisi bünyesinde devam eden Ağaoğlu, partinin İstanbul İl Başkanı görevini üstlendi.  Türk Hukukçu Kadınlar Derneği, Üniversiteli Kadınlar Derneği, Hür Fikirleri Yayma Derneği, Soroptimistler
İstanbul Kulübü ve Türk Amerikan Üniversiteliler Derneği gibi sivil toplum kuruluşlarının oluşumuna öncülük ettikten sonra 1948 yılında Çocuk Dostları Derneğini kurdu.

İngilizce ve Fransızca bilen Ağaoğlu, “Londra’da Gördüklerim” ve “Bir Hayat Böyle Geçti” adlı iki eser kaleme aldı. 1950 – 1960 yılları arasında  Alman hukukçu Werner Taschenbreker’le bir evliliği oldu.

Üniversite öğrencisiyken Atatürk’le tanışan Ağaoğlu, onunla çok sık görüştüğünü ” O zamanlar aile münasebetimiz çok ileriydi. Bu vesile ile çok sık görme imkânım oldu. Hemen hemen her hafta bizim evimize gelirdi. ” sözleriyle açıklar.

29 Aralık 1989’da İstanbul’da düzenlenen “Kadın Hakları ve Çağdaşlaşma” konulu bir panele katılan ilk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu, buradan ayrılırken düşerek beyin kanaması geçirir ve hayatını kaybeder.