Yugoslavya’da 1991 yılında başlayan iç savaş, Bosna Hersek’e de sıçrayınca insanlık tarihi 2. Dünya Savaşı’ndan sonra en büyük kıyıma şahitlik etti. Hem de Avrupa’nın göbeğinde, sözde medeniyetin gözleri önünde. Srebrenitsa katliamının üzerinden acılarla dolu 28 yıl geçti.
Unutulan soykırım tekrarlanır
1993 yılında Bosnalı Sırp güçlerinin Müslüman Boşnakların yaşadığı bölgeleri ele geçirme girişimi üzerine, sivillerin korunması amacıyla Birleşmiş Milletler (BM) tarafından Srebrenitsa “güvenli bölge” ilan edildi. İki yıl süren kuşatmanın ardından şehir Sırp kontrolüne geçti. Buna rağmen, bölge BM tarafından güvenli bölge ilan edilmiş ve 400 silahlı Hollanda barış gücü askeri bulunmasına rağmen, 11 Temmuz 1995’te 8 binden fazla Müslüman Boşnak sivil katledildi. Binlerce Müslüman Bosnalının toplu mezarlara gömülmesinden bu yana, kimliklerinin belirlenmesi çalışmaları devam etmekte.
1948 tarihli BM Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Hakkında Sözleşme’ye göre, milli, etnik, ırki veya dini bir grubu kısmen veya tamamen yok etme niyetiyle, savaş veya barış zamanında olsun, grubun üyelerinin öldürülmesi, fiziksel veya zihinsel zarar verilmesi, grubun hayatta kalmasını tehlikeye atacak yaşam koşullarına kasıtlı olarak maruz bırakılması, grubun doğurganlığını engelleyecek önlemler alınması, bir grup çocuğunun zorla başka bir gruba nakledilmesi gibi eylemler soykırım suçunu oluşturur. Bu sözleşme, devletleri soykırım suçunu önlemek ve cezalandırmakla yükümlü kılmaktadır.
2007 yılında BM Uluslararası Adalet Divanı, Srebrenitsa’da yaşananların soykırım suçu olduğuna hükmetti (Case Bosnia and Herzegovina v. Serbia and Montenegro, Judgment, ICJ, 26 Şubat 2007). Soykırım, “suçların suçu” olarak da adlandırılır ve uluslararası teamül hukuku kapsamında en vahşi ve insanlık dışı eylem olarak kabul edilir. Çünkü BM’nin 11 Aralık 1946’da kabul ettiği 96(I) sayılı Kararında belirtildiği gibi, “Soykırım, bir insan grubunun tamamen ortadan kaldırılması anlamına gelen tüm bir insanlık hakkının inkârıdır.”
“Ne yaparsanız yapın, soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır.” diyor Aliya İzzetbegoviç. Dünyanın gözü önünde gerçekleşen soykırım suçunun unutulmamasını, benzerlerinin bir daha yaşanmamasını dileriz.
