Netflix‘in 2019 yapımı belgeseli Demokrasinin Sınırı (The Edge of Democracy), “Kimse bu kadar hızlı bir tutuklama beklemiyordu” sözleriyle başlıyor; Brezilya’daki başkanlık seçimlerinin ve demokrasi çabalarının perde arkasına ışık tutuyor.
İki saat sürecek yolculukta seyircinin hangi gerçeklerle yüzleşeceği belgeselin ilk dakikalarında “Bu ülkede çıkan ayaklanmalar acımasızca bastılıyordu ve cumhuriyet ordunun generalleri tarafından ilan edilmişti.” sözleriyle özetleniyor.
En iyi belgesel dalında Oscar’a aday gösterilen Demokrasinin Sınırı, Yönetmen Petra Costa‘nın imzasını taşımakta. İki Brezilya başkanlığının ardındaki karmaşık gerçeğin keşfe çıkıldığı yapımda siyasi belgesel ve kişisel anılar bir araya getirilmekte.
Brezilya İşçi Partisi kurucu üyesi Lula da Silva’nın yıllarca her seçimde verdiği ancak hüsranla sonuçlanan mücadelesi nihayet 2002 devlet başkanlığı seçimlerinde zaferle taçlandırılır. Oyların yüzde 85’ini alarak 1 Ocak 2003 tarihinde Brezilya Devlet Başkanlığı koltuğuna oturan Silva için belgeselde, dünya tarihinde bu oranda halkın oylarını alarak seçilen başka başkan olmadığı hatırlatılır. Silva’nın ardından siyaset sahnesinde selefi Sosyalist Dilma Rusself yer alır. Brezilya’nın yüzü, artık bir kadın başkandır. Ancak Silva ile başlayan Rusself ile devam eden Brezilya’nın demokratikleşme çabaları Araç Yıkama (Car Wash) operasyonuyla sekteye uğrayacaktır. Yolsuzluk soruşturması adı altında başlatılan yargı darbesi, soruşturmalar öncesi ortaya çıkarılan ses kayıtlarıyla yaratılan algı operasyonu, Dilma Rusself’i iktidardan indirir, eski başkan Lula da Silva’nın tutuklanmasına yol açar. Brezilya demokrasisinin yeni yüzüyse artık sağ muhafazakâr Jair Messias Bolsonaro‘dur.
Sosyal Liberal Partili Bolsonaro, 2018 yılındaki başkanlık seçimlerinde halkın yüzde 55’inin oyunu alarak Brezilya Federal Cumhuriyeti’nin başkanı olur. Bolsonaro, başkanlık koltuğuna oturmadan önce de ABD destekli 1964 askeri darbesiyle başa geçerek 1985’e kadar ülkeyi yöneten askeri diktatörlüğü savunan demeçlerde bulunmuş bir isimdir. Emekli asker yeni siyasetçi Bolsonaro, ABD yörüngesinde siyaset yapacak, özellikle Trump’la iyi anlaşacaktır.
Demokrasinin Sınırı Belgeselinde konu edilen Brezilya demokrasi tarihini şekillendiren olaylar, siyasi literatürde Beyaz Eldivenli Darbe olarak da nitelendirildi. Brezilya’daki Beyaz Eldivenli Darbe üzerine kaleme alınmış Akın Özçer’in makalesini de okumanızı öneririz:
